Βουκουρέστι, 8 Δεκεμβρίου 2022
Ομιλία
του Γενικού Γραμματέα της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας
δρ Μάξιμου Χαρακόπουλου
στην παρουσίαση του Τόμου
«Αγία Σοφία: οι Ναοί της του Θεού Σοφίας ανά τον κόσμο»
στο Κοινοβουλίου της Ρουμανίας
Εξοχώτατε κ. πρόεδρε,
Αξιότιμοι κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Κυρίες και κύριοι,
Εκ μέρους της ΔΣΟ, με ιδιαίτερη χαρά και ικανοποίηση προσήλθαμε σήμερα εδώ, στο Παλάτι του Κοινοβουλίου της Ρουμανίας, στην ιστορική πρωτεύουσα της χώρας, στο όμορφο Βουκουρέστι. Το αποκαλούμενο, όχι τυχαία, ως το Μικρό Παρίσι των Βαλκανίων.
Πρόκειται για έναν ακόμη σημαντικό σταθμό στην μακρά αλυσίδα των προγραμματισμένων παρουσιάσεων σε ευρωπαϊκές μητροπόλεις του Τόμου για τους Ναούς της Αγίας Σοφίας ανά τον κόσμο.
Για τον λόγο αυτό, εκ μέρους της ΔΣΟ, ενός θεσμού που στους κόλπους του περιλαμβάνει εκπροσώπους 25 κοινοβουλίων, θέλω να ευχαριστήσω εκ βάθους καρδίας τον πρόεδρο της Βουλής για την ευγενική φιλοξενία, και τη δυνατότητα πραγματοποίησης της εκδήλωσής μας στους χώρους του Κοινοβουλίου.
Όπως, επίσης, και τον επικεφαλής της ρουμανικής αντιπροσωπείας κ. ΙοανΒουλπέσκου και τους συναδέλφους βουλευτές από το Ρουμανικό κοινοβούλιο που συμμετέχουν στην ΔΣΟ, συμβάλλοντας δημιουργικά στο έργο της.
Αναμφίβολα, η Ρουμανία κατέχει ιδιαίτερη θέση στην ιστορία του χριστιανισμού και της Ορθοδοξίας. Ο σπόρος της διδασκαλίας του Ευαγγελίου σπάρθηκε σε αυτόν τον τόπο, ήδη από τους αποστολικούς χρόνους, από τον Απόστολο Ανδρέα τον πρωτόκλητο που κήρυξε τον θείο λόγο στην λεγόμενη Μικρά Σκυθία.
Και ήδη από τον 3ο αιώνα λειτουργεί οργανωμένη Εκκλησία, ως χώρος του ευρύτερου ελληνορωμαϊκού κόσμου. Εκπρόσωποι της τοπικής Εκκλησίας συμμετείχαν στις Οικουμενικές Συνόδους, ήδη από την Α΄, τα 1700 χρόνια της οποίας θα εορτάσουμε το 2025.
Και αυτή η σφραγίδα διατηρήθηκε στο διάβα των αιώνων παρά τις ιστορικές περιπέτειες και τις μεγάλες ανακατατάξεις, που προκαλούσαν οι αλλεπάλληλες εισβολές και μετακινήσεις πληθυσμών. Αντιθέτως, η Ρουμανία κατέστη οχυρό της Ορθοδοξίας σε απόλυτη συνάφεια με το Βυζάντιο.
Αλλά και μετά από την πτώση της Κωνσταντινουπόλεως, η Ορθοδοξία παρέμεινε εδώ ισχυρή και ακμάζουσα, συμβάλλοντας και στην ενότητα του ρουμανικού έθνους.
Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι ένας σπουδαίος Ρουμάνος διανοούμενος, παγκοσμίου βεληνεκούς, και πρώην πρωθυπουργός, ο ΝικολάεΙόργκα, κάνει λόγο για το Βυζάντιο μετά το Βυζάντιο.
Για τη βυζαντινή, δηλαδή, κληρονομιά που έλαβαν όλα τα ορθόδοξα έθνη, τα οποία ανήκουν στην ορθόδοξη Οικουμένη. Αυτή που αποτέλεσε ουσιαστικό στοιχείο της ταυτότητάς τους, του πολιτισμού τους, της βαθύτερης πνευματικότητάς τους.
Πάνω σε αυτήν την κληρονομιά θεμελιώνεται η ενότητα και η δράση της ΔΣΟ, επιδιώκοντας να δώσουμε το δικό μας στίγμα στο ευρωπαϊκό και ευρύτερο γίγνεσθαι.
Αυτή ήταν και η πρόθεση των ιδρυτών του θεσμού μας πριν σχεδόν 30 έτη. Γιατί το 2023 συμπληρώνονται τρεις δεκαετίες από εκείνο το γεγονός, που ήλθε ως φυσιολογική εξέλιξη, μετά την πτώση των σοσιαλιστικών καθεστώτων και την αποκατάσταση της ελευθερίας, της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Αυτό το ορθόδοξο στίγμα προσπαθούμε να ενοφθαλμίσουμε και στις σύγχρονες ευρωπαϊκές αρχές. Οι οποίες, δυστυχώς, φαίνεται ότι απομακρύνονται από τις θεμελιώδεις χριστιανικές αξίες που δημιούργησαν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Όπως συμβαίνει και με την υποβάθμιση της ελληνορωμαϊκής κληρονομιάς, των ανθρωπιστικών σπουδών, της σπουδαίας αρχαίας γραμματείας.
Ενάντια σε αυτή τη τάση η ΔΣΟ επιδιώκει να εμπλουτιστεί το οραματικό πλαίσιο για το μέλλον της Ευρώπης, με τις χριστιανικές παραδόσεις.
Ταυτόχρονα, βεβαίως, όπως κάναμε εξ αρχής, δηλώνουμε τη θλίψη μας για την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, για τον αιματηρό πόλεμο που διεξάγεται εδώ και 10 μήνες, για τους νεκρούς, τους τραυματίες, τα εκατομμύρια των προσφύγων.
Η λύπη μας είναι μεγαλύτερη γιατί ο πόλεμος διεξάγεται μεταξύ δύο ομοδόξων, δύο ορθοδόξων λαών, πνευματικών τέκνων του Βυζαντίου. Ελπίζουμε ότι επιτέλους θα επικρατήσει η φωνή της λογικής, η επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, η παύση των εχθροπραξιών και ο σεβασμός του διεθνούς δικαίου.
Ωστόσο, στο Βουκουρέστι, βρισκόμαστε γιατί θεωρήσαμε ως αδήριτη ανάγκη να παρουσιάσουμε ένα σημαντικό βιβλίο, που εμπεριέχει την παρουσίαση 37 Ναών αφιερωμένους στην Αγία Σοφία.
Ο λόγος της έκδοσης του Τόμου αυτού ήταν η αυθαίρετη και απαράδεκτη απόφαση της τουρκικής ηγεσίας να μετατρέψει την Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη σε ισλαμικό τέμενος.
Όπως όλοι γνωρίζουν, ο περικαλλής αυτός Ναός, οικοδομήθηκε τον 6ο αιώνα, επί αυτοκρατορίας Ιουστινιανού. Αμέσως, αυτό το θαύμα της αρχιτεκτονικής κατέστη σύμβολο της οικουμενικής ορθοδοξίας, σημείο αναφοράς για όλους τους κατοπινούς αιώνες.
Ο Ναός διασώθηκε από τη φθορά του χρόνου, των φυσικών στοιχείων και των ανθρώπινων παρεμβάσεων, μέχρι που τη δεκαετία του 1930, ο ηγέτης τότε της Τουρκικής Δημοκρατίας, Μουσταφά Κεμάλ, αποφάσισε να γίνει μουσείο.
Κι αυτή η απόφαση ωφέλησε τα μάλα στη συντήρησή και στην ανάδειξη στοιχείων του, που είχαν καλυφθεί, όπως οι σπάνιες τοιχογραφίες του.
Δυστυχώς, όμως, το θέρος του 2020, μέσα σε ένα κλίμα θρησκευτικού φανατισμού, εκ μέρους της τουρκικής ηγεσίας, η Αγία Σοφία μετατρέπεται και πάλι σε τζαμί.
Κι αυτό παρά το γεγονός ότι συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο με τα προστατευμένα μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Και παρά τις αντιδράσεις της διεθνούς κοινότητας.
Αντιθέτως, η συμπεριφορά της Τουρκίας ήταν απολύτως απαξιωτική προς κάθε θεσμό, και κυρίως προς την ιστορία και την αξία του μνημείου.
Έκτοτε, τεράστια πλήθη συρρέουν σε αυτόν, χωρίς μέτρα προστασίας, προκαλώντας αποδεδειγμένα, σύμφωνα και με τις καταγγελίες των τουρκικών ΜΜΕ, μεγάλες φθορές.
Αναφέρω ενδεικτικά τις ζημιές στην Αυτοκρατορική Πύλη, κι αυτή του 6ου αιώνος, σε τοίχους του μνημείου και στα μάρμαρα στο εσωτερικό του ναού.
Επιστήμονες και ΜΜΕ της Τουρκίας αναφέρουν ότι αν δεν υπάρξει άμεσα παρέμβαση, με την εισροή καθημερινώς χιλιάδων επισκεπτών, το μνημείο θα έχει καταστραφεί μέχρι το 2050.
Κι εδώ τίθεται το ερώτημα. Μπορούμε να επιτρέψουμε αυτή την εξέλιξη; Μπορούμε να παραμείνουμε αδρανείς σε μια τέτοια απρεπή συμπεριφορά;
Ως ΔΣΟ έχουμε πάρει την απόφασή μας. Και προσπαθούμε να αφυπνίσουμε τη διεθνή κοινή γνώμη. Να συντονίσουμε τις ενέργειές μας.
Θεσμοί, όπως η ΟΥΝΕΣΚΟ, κυβερνήσεις, κοινοβούλια, εκκλησιαστικές αρχές, η ακαδημαϊκή κοινότητα, η κοινωνία των πολιτών έχουμε λόγο σε ό,τι συμβαίνει.
Οφείλουμε να αποδείξουμε ότι στον 21ο αιώνα δεν επιτρέπεται η επιστροφή σε μεσαιωνικές πρακτικές.
Είμαστε βέβαιοι, ότι αυτή η έκκληση βρίσκει στην φιλόξενη Ρουμανία την απήχηση που της αρμόζει.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας και την θερμή υποδοχή και φιλοξενία στο κοινοβούλιο της χώρας σας.
Μπορείτε να παρακολουθήσετε την ομιλία του κ. Χαρακόπουλου στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.youtube.com/watch?