Παλέρμο, 29 Ιουνίου 2024
Ομιλία Γ.Γ. ΔΣΟ δρ Μάξιμου Χαρακόπουλου
στην παρουσίαση του Τόμου για τους Ναούς της Αγίας Σοφίας στο Παλέρμο
Σεβασμιώτατε,
Εκλεκτοί προσκεκλημένοι,
Κυρίες και κύριοι,
Χαίρομαι ιδιαίτερα που μας δίδεται σήμερα η δυνατότητα, εδώ στην ιστορική πόλη του Παλέρμο, να παρουσιάσουμε τον τόμο για τους ανά τον κόσμο ναούς της Αγίας Σοφίας, στο πλαίσιο της εκστρατείας αφύπνισης της διεθνούς κοινότητας για την σωτηρία της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη,. Η συγκίνηση μας είναι ιδιαίτερη, καθώς η παρουσίαση λαμβάνει χώρα στο τοπικό Κοινοβούλιο της Σικελίας, σε ένα από τα αρχαιότερα -με τη σύγχρονη έννοια του όρου- Κοινοβούλια του Κόσμου.
Η Σικελία ήταν για αιώνες σταυροδρόμι πολιτισμών, όπου η ελληνική παρουσία ήταν έντονη από τα χρόνια του Ομήρου, και πολύ περισσότερο στους κατοπινούς αιώνες.
Σημαντικό, όμως, είναι το αποτύπωμα και του Βυζαντινού πολιτισμού. Εκκλησίες, ψηφιδωτά, εικόνες, τοιχογραφίες, χειρόγραφα συνθέτουν την εικόνα της βυζαντινής Σικελίας. Το Βυζάντιο επιζεί στη Σικελία μέσα από πολλά τοπωνύμια, αλλά και στη ζωντανή τοπική διάλεκτο. Αυτό εξηγεί και τον λόγο της ίδρυσης του σπουδαίου Σικελικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών και της λειτουργίας έδρας Νεοελληνικής Φιλολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου του Παλέρμο.
Είναι αλήθεια ότι η παρουσία της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας (ΔΣΟ) στην ιταλική χερσόνησο έχει αναβαθμιστεί τα τελευταία χρόνια, αρχής γενομένης της πραγματοποίησης της 24ης Γενικής μας Συνέλευσής στην Ρώμη, το 2016. Επιδιώκουμε να εδραιώσουμε τακτική επαφή με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, για την ανάδειξη των κοινών αξίων του χριστιανικού πολιτισμού και της χριστιανικής παράδοσης, που είναι χρήσιμες έννοιες για το Μέλλον την Ευρώπης και του κόσμου.
Κάθε μας επίσκεψη στην Ιταλία μας υπενθυμίζει ότι τα θεμέλια του μωσαϊκού της σύγχρονης Ευρώπης συντίθενται από τον ρωμαϊκό πολιτισμό και το ρωμαϊκό δίκαιο, την αρχαία ελληνική γραμματεία και την χριστιανική παράδοση. Θεωρούμε ότι αυτά είναι εξαιρετικά κρίσιμο να τα υπενθυμίζουμε σήμερα, καθώς η Ευρώπη φαίνεται να αντιμετωπίζει κρίση ταυτότητας, την ώρα μάλιστα που διεξάγονται μεγάλοι πόλεμοι, με άδηλη την έκβασή τους.
Στο πλαίσιο των πολυσχιδών δράσεων που αναπτύσσουμε, εντάσσεται και η εκστρατεία για τη διάσωση ιστορικών χριστιανικών μνημείων που απειλούνται λόγω αυθαίρετων πολιτικών παρεμβάσεων. Δυστυχώς, τέτοιες παρεμβάσεις συναντούμε σε πολλά γεωγραφικά σημεία. Αναφέρω για παράδειγμα τις καταστροφές και βεβηλώσεις Ναών, Μονών, ακόμη και χριστιανικών νεκροταφείων στην Συρία, από τους τζιχαντιστές, στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, στο Κόσσοβο, στην κατεχόμενη από τον τουρκικό στρατό Κύπρο, και στην ίδια την Τουρκία.
Ειδικά στην τελευταία, εδώ και αρκετά χρόνια, με την εργαλειοποίηση της θρησκείας και την προσπάθεια ανατροπής της κεμαλικής κληρονομιάς του κοσμικού κράτους, η τουρκική ηγεσία μετατρέπει συστηματικά ναούς της βυζαντινής περιόδου σε μουσουλμανικά τεμένη. Σε αυτή την επιχείρηση ιδιαίτερη προτίμηση φαίνεται ότι έχουν οι Ναοί που είναι αφιερωμένοι στην Αγία του Θεού Σοφία. Έτσι, έγιναν τζαμιά οι Ναοί της Αγίας Σοφίας στην Νίκαια της Βιθυνίας, στην Αδριανούπολη, στην Τραπεζούντα, και βεβαίως, η Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη. Αυτός, άλλωστε, ήταν και ο τελικός στόχος. Μια επικοινωνιακού χαρακτήρα απόφαση, που παραπέμπει στον Μωάμεθ τον Πορθητή και την Άλωση της Πόλης, το 1453. Γιατί δυστυχώς, στην παρούσα τουρκική ηγεσία είναι πολύ ισχυρό το λεγόμενο νεοοθωμανικό δόγμα, που υπηρετεί και τους σύγχρονους αναθεωρητικούς σκοπούς της Άγκυρας.
Η απόφαση αυτή, ωστόσο, πέρα από τον ανιστόρητο, αυθαίρετο και βέβηλο ηθικά χαρακτήρα της, έχει και τραγικές πρακτικές συνέπειες, καθώς εκθέτει τον Ναό στην φθορά που προκαλείται από την αθρόα προσέλευση του πλήθους των πιστών μουσουλμάνων.
Ήδη έχουν καταγραφεί πολλές ζημιές και Τούρκοι επιστήμονες προειδοποιούν ότι αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση το μνημείο αυτό, αγλάισμα του οικουμενικού πολιτισμού, της εποχής του μέγα Ιουστινιανού, μπορεί να υποστεί ανεπανόρθωτη βλάβη.
Γι’ αυτό και ως ΔΣΟ θεωρήσαμε καθήκον μας να μιλήσουμε ανοικτά στη ευρωπαϊκή και διεθνή κοινή γνώμη, ώστε από κοινού να πιέσουμε την τουρκική ηγεσία να αλλάξει την καταστροφική απόφασή της.
Στο πλαίσιο αυτό, εκδώσαμε τον περικαλλή Τόμο «Αγία Σοφία: Οι Ναοί της του Θεού Σοφίας ανά τον Κόσμο», τον οποίο και παρουσιάζουμε σήμερα στο όμορφο Παλέρμο. Πρόκειται για μια εμπεριστατωμένη μελέτη μιας πολυεθνικής ομάδας επιστημόνων για 37 ιστορικούς ναούς που έχουν αφιερωθεί στη Σοφία του Θεού και εκτείνονται από τις Βρετανικές ακτές ως τα βάθη της Κίνας. Μάλιστα, ορισμένοι εξ αυτών των ναών έχουν ανεγερθεί στην ιταλική επικράτεια, στη Βενετία, στην Καλαβρία, στο Μπενεβέντο και στην Πάδοβα.
Ο Τόμος κυκλοφορεί ήδη σε 15 γλώσσες και έχει παρουσιαστεί σε περισσότερες από 20 πόλεις της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Ανάμεσα στις προσωπικότητες που είχαμε τη τύχη να το παραδώσουμε είναι ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, αλλά και ο Προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, ο Πάπας της Ρώμης Φραγκίσκος.
Ελπίζω ότι η προσπάθειά μας θα βρει πολλούς συναντιλήπτορες, καθώς ο στόχος μας είναι η αποκατάσταση του δικαίου και των ανθρωπιστικών αρχών, έναντι της απόπειρας να επιβληθεί η ωμή ισχύς. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε τη διολίσθηση σε πρακτικές που η ανθρωπότητα έχει, με πολλές θυσίες, αφήσει στο παρελθόν.
Με αυτά τα λόγια, θα ήθελα να ολοκληρώσω τον χαιρετισμό μου και να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες στους ομιλητές της σημερινής μας εκδήλωσης, τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ιταλίας κ. Πολύκαρπο, το μέλος του ΔΣ της Ελληνικής Κοινότητας Σικελίας, κυρία Δέσποινα Καρνιαδάκη, την Πρόεδρο του Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Σικελίας, Καθηγήτρια κ. Ρενάτα Λαβινίνι, και τον συγγραφέα και δημοσιογράφο κ. Αλμπέρτο Σαμόνα.
Ιδιαίτερες ευχαριστίες στον Σύνδεσμο της Οργάνωσής μας με τους Καθολικούς φορείς, κ. Virgilio Avato, οι άοκνες προσπάθειες του οποίου συνεισέφεραν τα μέγιστα στην επιτυχή διοργάνωση των εκδηλώσεών μας στην Σικελία.
Θερμές ευχαριστίες οφείλουμε, επίσης, και στον Πρόεδρο της Ελληνικής Κοινότητας Σικελίας «Τρινακρία», κ. Χαράλαμπο Τσολάκη και τους συνεργάτες του, για τη φιλοξενία και την καθοριστική συμβολή τους στη διοργάνωση της σημερινής παρουσίασης.
Και βεβαίως, να ευχαριστήσω και όλους εσάς για την παρουσία σας σήμερα στην εκδήλωση μας.