Μπάνια Λούκα, 7 Νοεμβρίου 2024
Ομιλία Γ.Γ. της ΔΣΟ δρ Μάξιμου Χαρακόπουλου
στην παρουσίαση του τόμου «Αγία Σοφία: Οι Ναοί της του Θεού Σοφίας ανά τον κόσμο», στη Μπάνια Λούκα
Σεβαστοί πατέρες,
Κυρία και κύριε αντιπρόεδροι της Βουλής,
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Εκλεκτοί προσκεκλημένοι,
Κυρίες και κύριοι,
Χαιρόμαστε ιδιαίτερα που μας δίνεται η δυνατότητα, χάρη στη δική σας πρόσκληση και φιλοξενία, να παρουσιάσουμε στην Μπάνια Λούκα, την πρωτεύουσα της Σερβικής Δημοκρατίας, τον βραβευμένο από την Ακαδημία Αθηνών Τόμο, υπό τον τίτλο «Αγία Σοφία: οι Ναοί της του Θεού Σοφίας ανά τον κόσμο».
Πρόκειται για ένα βιβλίο που εκδόθηκε με πρωτοβουλία του θεσμού που έχω την τιμή να ηγούμαι, της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας (ΔΣΟ).
Η ΔΣΟ είναι μια Οργάνωση, η οποία ιδρύθηκε πριν από πάνω από 31 χρόνια, κατά τις δραματικές στιγμές, τις οποίες εσείς γνωρίζετε καλύτερα από τον καθένα, που ακολούθησαν την πτώση των σοσιαλιστικών καθεστώτων στα Βαλκάνια και στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
Εξ αρχής στόχος των ιδρυτών της Οργάνωσης ήταν να ακουστεί η φωνή των Ορθοδόξων λαών, που πλέον μπορούσαν χωρίς τις απαγορεύσεις των εξουσιών, να εκφράσουν ελεύθερα την θρησκευτική τους συνείδηση. Τότε, οι εμπνευστές της πρωτοβουλίας είδαν ότι η Ορθοδοξία αποτελούσε μια ισχυρή δύναμη, που με τον σωστό συντονισμό θα έδινε τη δική της ουσιαστική συμβολή στην νέα Ευρώπη, που διαφαινόταν στον ορίζοντα. Μια Ευρώπη που θα αγκάλιαζε όλους τους λαούς της ηπείρου, σε μια δημοκρατική και ευημερούσα ενότητα. Βεβαίως, από τότε υπήρξαν πολλές δοκιμασίες που υπονόμευσαν αυτό το όραμα, ιδιαίτερα στα Βαλκάνια, όπου δυστυχώς συνέβησαν έξωθεν αρνητικές παρεμβάσεις.
Ωστόσο, για τη ΔΣΟ ο αρχικός στόχος παραμένει το ίδιο ισχυρός και σήμερα. Παρά τις εν εξελίξει σοβαρές αντιξοότητες που προκαλούν οι βαθιές εκκλησιαστικές αντιθέσεις στον ορθόδοξο κόσμο, και κυρίως ο αιματηρός πόλεμος στη Ουκρανία, μεταξύ δυο ομόδοξων ορθόδοξων, κατά πλειοψηφία, λαών.
Ως ΔΣΟ, με την ενεργό δραστηριοποίηση αντιπροσωπειών ορθοδόξων βουλευτών από 25 κοινοβούλια εξακολουθούμε να προάγουμε τις αρχές της ειρήνης, της συνεννόησης και της συνεργασίας, εμπνεόμενοι πάντοτε από τις υψηλές αξίες της Ορθοδοξίας.
Και σήμερα, σε συντονισμό με διάφορες άλλες οργανώσεις, επιμένουμε στην συμπερίληψη των χριστιανικών αξιών στο ευρωπαϊκό μέλλον, οι οποίες δυστυχώς παραλείπονται. Αντιθέτως, προωθούνται καινοφανείς ιδεοληπτικές αντιλήψεις, όπως αυτές που προέρχονται από την λεγόμενη γουόκ κουλτούρα. Σε αυτήν την προσπάθεια, οι ευρωπαϊκοί λαοί πρέπει να ενώσουμε τις δυνάμεις μας, ώστε να αναδειχθούν οι σημαντικές κοινές μας παραδόσεις.
Την ένωση των δυνάμεών μας, και όχι μόνον στην Ευρώπη, επιζητά η ΔΣΟ και για την διάσωση του διαχρονικού συμβόλου της Οικουμενικής Ορθοδοξίας, του περίλαμπρου Ναού της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη.
Όπως άριστα γνωρίζετε, γιατί και εσείς είστε εγγόνια της υπερχιλιόχρονης χριστιανικής βυζαντινής αυτοκρατορίας, αυτό το απαράμιλλης ωραιότητας αρχιτεκτόνημα δημιουργήθηκε τον 6οαιώνα, κατά την περίοδο της βασιλείας του αυτοκράτορος Ιουστινιανού. Για αιώνες υπήρξε το κέντρο του Ορθόδοξου κόσμου, και αντικείμενο θαυμασμού και λατρείας των απανταχού χριστιανών.
Μετά την Άλωση της Πόλης, το 1453 ο Ναός μετετράπη σε μουσουλμανικό τέμενος, αλλά με τις μεταρρυθμίσεις που εισήγαγε ο ιδρυτής της τουρκικής δημοκρατίας Μουσταφά Κεμάλ, έγινε Μουσείο. Αυτή η απόφαση, αναμφίβολα, ωφέλησε τη συντήρηση του μνημείου των 1.500 ετών, το οποίο εντάχθηκε και στα προστατευόμενα μνημεία της Ουνέσκο.
Δυστυχώς, όμως η τουρκική ηγεσία αποφάσισε το 2020 να μετατρέψει εκ νέου την Αγία Σοφία από μουσείο σε τζαμί. Μια πράξη που εντάσσεται στην νεοοθωμανική ιδεολογία της, και στοχεύει να εργαλειοποιήσει τη θρησκεία και να κολακεύσει το ισλαμιστικό ακροατήριο.
Το αποτέλεσμα, όμως, ήταν η αθρόα καθημερινή προσέλευση πολλών χιλιάδων πιστών μουσουλμάνων, που μοιραία επιβαρύνουν τη στατικότητα του Ναού, και επιφέρουν διάφορες ζημιές, που είναι αδύνατο να ελεγχθούν και να περιοριστούν. Οι ίδιοι οι Τούρκοι επιστήμονες μιλούν για μια διαδικασία που μπορεί να έχει, αν συνεχιστεί για κάποια ακόμη χρόνια, ανεπανόρθωτες συνέπειες.
Απέναντι σε αυτή τη βεβήλωση, ωστόσο, οι διεθνείς παράγοντες, ακόμη και κυβερνήσεις ορθοδόξων κρατών, δεν αντέδρασαν όπως θα αναμενόταν. Αυτή η αδράνεια, μαζί με την αγωνία για την τύχη της Αγιασοφιάς αποτέλεσε για τη ΔΣΟ το έναυσμα να αναλάβει μια εκστρατεία ενημέρωσης της διεθνούς κοινής γνώμης και του συντονισμού της πίεσης προς την τουρκική ηγεσία να αλλάξει την απόφασή της.
Εργαλείο σε αυτή την προσπάθειά μας ο τόμος που παρουσιάζουμε σήμερα. Πρόκειται για τον καρπό γόνιμης συνεργασίας πολλών επιστημόνων, από διάφορες χώρες. Στις σελίδες του βιβλίου, που ήδη έχουμε μεταφράσει σε 15 γλώσσες, μεταξύ αυτών και στα σερβικά, και θα πάρετε στα χέρια σας, παρουσιάζονται 37 ναοί που είναι αφιερωμένοι στην Αγία Σοφία, και είναι οικοδομημένοι σε μια τεράστια γεωγραφική ακτίνα που ξεκινά από τον Ατλαντικό Ωκεανό, στη Σκωτία και καταλήγει στον Ειρηνικό, στο κινεζικό Χαρμπίν. Οι ειδήμονες με τη βοήθεια και των φωτογραφιών αναλύουν την ιστορία, την καλλιτεχνική και θρησκευτική αξία αυτών των ναών, και μας δίνουν την αίσθηση της πνευματικής ενότητας του πολιτισμού μας.
Με τον τόμο ανά χείρας ήδη έχουμε διατρέξει χιλιάδες μίλια, παρουσιάζοντάς τον σε πολλές πρωτεύουσες κρατών και μεγάλων πόλεων σε Ευρώπη και ΗΠΑ. Γνωρίζουμε τις δυσκολίες ευόδωσης της πρωτοβουλίας μας. Γνωρίζουμε, όμως, παράλληλα ότι αυτή θεμελιώνεται στο δίκαιο και στην αλήθεια. Γι’ αυτό και πιστεύουμε ότι εντέλει με την βοήθεια των συναντιληπτόρων μας από όλο το κόσμο θα πετύχουμε τον στόχο μας.
Είμαι βέβαιος ότι και οι Ορθόδοξοι αδελφοί μας στην Μπάνια Λούκα και σε ολόκληρη τη Σερβική Δημοκρατία θα μας συνδράμουν ενεργά σε αυτόν μας τον αγώνα.
Σας ευχαριστώ!
