Αθήνα, 14 Μαΐου 2020
Ομιλία Μάξιμου Χαρακόπουλου
στην Ολομέλεια της Βουλής κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με θέμα «Κύρωση της Διακυβερνητικής Συμφωνίας μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας, του Κράτους του Ισραήλ, της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Ιταλικής Δημοκρατίας για ένα Σύστημα Αγωγού για τη μεταφορά φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο προς τις ευρωπαϊκές αγορές»
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Η ανακάλυψη φυσικού αερίου στον υποθαλάσσιο χώρο του μείζονος ελληνισμού είναι ευλογία ή κατάρα; Ευλογία γιατί ενισχύονται οι προοπτικές της οικονομίας και αναβαθμίζεται η γεωστρατηγική σημασία Ελλάδος και Κύπρου ή κατάρα διότι ενεργοποιεί τα αντανακλαστικά της Τουρκίας και μπορεί να οδηγήσει σε θερμό επεισόδιο;
Η σημασία των ενεργειακών πηγών για την οικονομική ανάπτυξη είναι αναμφισβήτητη. Στην σημερινή εποχή της ραγδαίας οικονομικής ανάπτυξης η ενέργεια παίζει ακόμη σπουδαιότερο ρόλο, δεδομένων των συνεχώς αυξανόμενων αναγκών ενός παγκόσμιου πληθυσμού που πολλαπλασιάζεται με τρομερούς ρυθμούς.
Σε αυτό το περιβάλλον, η Ευρωπαϊκή Ένωση, με τις αυξανόμενες ανάγκες για ενεργειακούς πόρους, τους οποίους η ίδια δεν διαθέτει, αν εξαιρέσουμε κάποια αποθέματα στα βόρεια, αναζητά εναγωνίως νέες πηγές.
Καθώς, λοιπόν, το πετρέλαιο, σταδιακά αντικαθίσταται από λιγότερο ρυπογόνα ενεργειακά υλικά και, εφόσον, είμαστε μακριά ακόμη από το επιθυμητό επίπεδο χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, το φυσικό αέριο συνιστά αναμφίβολα μια συμφέρουσα λύση.
Η ανακάλυψη σημαντικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου, στην ανατολική Μεσόγειο, τόσο κοντά στην ευρωπαϊκή ήπειρο, συνιστά μια εξαιρετική ευκαιρία για τις χώρες της Ευρώπης, ως μια εναλλακτική και συμπληρωματική οδό εφοδιασμού με αυτές από τη Ρωσία πρωτίστως, ή την Κασπία.
Αυτό έχει τεράστια αξία, καθώς έτσι μειώνονται οι παρενέργειες από σχέσεις μονοπωλιακής εξάρτησης, αλλά και πιθανές γεωπολιτικές αναταράξεις –αναφέρω χαρακτηριστικά όσα συνέβησαν στην περίπτωση της Ουκρανίας και την αντιπαράθεσή της με τη Ρωσία.
Για τον ελληνισμό στο σύνολό του, η νέα αυτή παράμερος συνιστά εξαιρετική τύχη, με οικονομικές, γεωπολιτικές και, εν γένει, εθνικές διαστάσεις, που δεν επιτρέπεται σε καμία περίπτωση να την αφήσουμε ανεκμετάλλευτη.
Κι αυτό νομίζω ότι είναι κοινός τόπος των περισσότερων πολιτικών δυνάμεων, όπως αποδεικνύεται από τη διαχρονική υποστήριξη του αγωγού EastMed, απ’ όλες διαδοχικά τις κυβερνήσεις από το 2010 και μετά.
Η Ελλάδα και η Κύπρος μπαίνουν, λοιπόν, δυναμικά στον νέο ενεργειακό χάρτη που διαμορφώνεται, με ρόλο καθοριστικό και αναντικατάστατο.
Η Μέση Ανατολή θα ενωθεί ενεργειακά -δια μέσω του μεγαλεπήβολου αυτού του σχεδίου- με την ευρωπαϊκή ήπειρο που θα περνά από τα δύο κρατη μας, που αποτελούν γεωγραφικά και πολιτισμικά το σύνορο της Ευρώπης.
Ήδη, διαμορφώνεται ένα διαφορετικό τοπίο με την προεργασία και μόνο αυτού του σχεδίου. Αυτό, άλλωστε, καταδεικνύουν η εμβάθυνση της συνεργασίας, που πλέον έχει στρατηγικό χαρακτήρα, της Ελλάδας και της Κύπρου με το Ισραήλ.
Αλλά και οι αναπτυσσόμενες σχέσεις με άλλα κράτη της περιοχής, όπως η Αίγυπτος, αλλά και εκτός αυτής, όπως οι ΗΠΑ. Η Ελλάδα μέσω αυτών των επιλογών δηλώνει δυναμικά παρούσα στις εξελίξεις στη γειτονιά της.
Η σημασία των ενεργειακών πηγών για την οικονομική ανάπτυξη είναι αναμφισβήτητη. Στην σημερινή εποχή της ραγδαίας οικονομικής ανάπτυξης η ενέργεια παίζει ακόμη σπουδαιότερο ρόλο, δεδομένων των συνεχώς αυξανόμενων αναγκών ενός παγκόσμιου πληθυσμού που πολλαπλασιάζεται με τρομερούς ρυθμούς.
Σε αυτό το περιβάλλον, η Ευρωπαϊκή Ένωση, με τις αυξανόμενες ανάγκες για ενεργειακούς πόρους, τους οποίους η ίδια δεν διαθέτει, αν εξαιρέσουμε κάποια αποθέματα στα βόρεια, αναζητά εναγωνίως νέες πηγές.
Καθώς, λοιπόν, το πετρέλαιο, σταδιακά αντικαθίσταται από λιγότερο ρυπογόνα ενεργειακά υλικά και, εφόσον, είμαστε μακριά ακόμη από το επιθυμητό επίπεδο χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, το φυσικό αέριο συνιστά αναμφίβολα μια συμφέρουσα λύση.
Η ανακάλυψη σημαντικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου, στην ανατολική Μεσόγειο, τόσο κοντά στην ευρωπαϊκή ήπειρο, συνιστά μια εξαιρετική ευκαιρία για τις χώρες της Ευρώπης, ως μια εναλλακτική και συμπληρωματική οδό εφοδιασμού με αυτές από τη Ρωσία πρωτίστως, ή την Κασπία.
Αυτό έχει τεράστια αξία, καθώς έτσι μειώνονται οι παρενέργειες από σχέσεις μονοπωλιακής εξάρτησης, αλλά και πιθανές γεωπολιτικές αναταράξεις –αναφέρω χαρακτηριστικά όσα συνέβησαν στην περίπτωση της Ουκρανίας και την αντιπαράθεσή της με τη Ρωσία.
Για τον ελληνισμό στο σύνολό του, η νέα αυτή παράμερος συνιστά εξαιρετική τύχη, με οικονομικές, γεωπολιτικές και, εν γένει, εθνικές διαστάσεις, που δεν επιτρέπεται σε καμία περίπτωση να την αφήσουμε ανεκμετάλλευτη.
Κι αυτό νομίζω ότι είναι κοινός τόπος των περισσότερων πολιτικών δυνάμεων, όπως αποδεικνύεται από τη διαχρονική υποστήριξη του αγωγού EastMed, απ’ όλες διαδοχικά τις κυβερνήσεις από το 2010 και μετά.
Η Ελλάδα και η Κύπρος μπαίνουν, λοιπόν, δυναμικά στον νέο ενεργειακό χάρτη που διαμορφώνεται, με ρόλο καθοριστικό και αναντικατάστατο.
Η Μέση Ανατολή θα ενωθεί ενεργειακά -δια μέσω του μεγαλεπήβολου αυτού του σχεδίου- με την ευρωπαϊκή ήπειρο που θα περνά από τα δύο κρατη μας, που αποτελούν γεωγραφικά και πολιτισμικά το σύνορο της Ευρώπης.
Ήδη, διαμορφώνεται ένα διαφορετικό τοπίο με την προεργασία και μόνο αυτού του σχεδίου. Αυτό, άλλωστε, καταδεικνύουν η εμβάθυνση της συνεργασίας, που πλέον έχει στρατηγικό χαρακτήρα, της Ελλάδας και της Κύπρου με το Ισραήλ.
Αλλά και οι αναπτυσσόμενες σχέσεις με άλλα κράτη της περιοχής, όπως η Αίγυπτος, αλλά και εκτός αυτής, όπως οι ΗΠΑ. Η Ελλάδα μέσω αυτών των επιλογών δηλώνει δυναμικά παρούσα στις εξελίξεις στη γειτονιά της.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Δεν υπάρχει, βεβαίως, καμία αμφιβολία, ότι η νέα κατάσταση που διαμορφώνεται στην ανατολική Μεσόγειο προκαλεί τον εκνευρισμό της γείτονος Τουρκίας, η οποία δεν κρύβει τις αναθεωρητικές νεο-οθωμανικές της βλέψεις, επιδιώκοντας ηγεμονικό ρόλο σε όλη την περιφέρεια της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.
Για τον λόγο αυτό, αντί να ενταχθεί ισότιμα και αναλογικά, σύμφωνα με τους κανόνες του διεθνούς δικαίου στο πλαίσιο των διεθνών συμφωνιών για την εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών και των διαδρομών τους, επιλέγει την “πολιτική της κανονιοφόρου” και της κατάφωρης παραβίασης κάθε έννοιας του διεθνούς δικαίου.
Το διαπιστώνουμε αυτό καθημερινά στην κυπριακή ΑΟΖ, όπου παράνομα, ερευνητικά και γεωτρητικά της πλοία, διαπράττουν έναν Αττίλα νούμερο 3.
Ακόμη και τώρα, εν μέσω της κρίσης του κορονοϊού, και ενώ οι εταιρείες που έχουν αναλάβει την έρευνα και τις γεωτρήσεις συγκεκριμένων οικοπέδων από την Κυπριακή Δημοκρατία ανέβαλαν τις εργασίες τους μέχρι το 2021, η Τουρκία συνεχίζει τον χαβά της, επιδιώκοντας να δημιουργήσει τετελεσμένα.
Το διαπιστώνουμε, επίσης, στην περίπτωση του παράνομου μνημονίου που υπέγραψε με την κυβέρνηση της Τρίπολης, και με την πρόθεσή της να ξεκινήσει έρευνες δίπλα από την Κρήτη, αμφισβητώντας ακόμη και την υφαλοκρηπίδα των νησιών.
Την ίδια ώρα, που παραβιάζοντας τη συμφωνία για εμπάργκο όπλων στο λιβυκό εμφύλιο στέλνει συνεχώς όπλα, Σύριους μισθοφόρους και στρατιωτικούς συμβούλους.
Τον ρόλο του διεθνούς ταραξία τον διαπιστώνουμε, όμως, και στο Αιγαίο που αμφισβητεί τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα, με καθημερινές παραβάσεις, παραβιάσεις υπερπτήσεις και με αναθεωρητικούς μεγαλοϊδεατισμούς για Γαλάζιες Πατρίδες.
Απέναντι, όμως, σε αυτό το κρεσέντο επιθετικότητας, η καλύτερη απάντηση είναι η αποφασιστικότητα της Ελλάδας:
• να προχωρήσει στις συμφωνίες της,
• να ενισχύσει τις συμμαχίες της,
• να προβάλει τα δίκαιά της.
Το πόσο αποτελεσματικά είναι όλ’ αυτά φάνηκε από την αντίδραση Ερντογάν στη “διακήρυξη των 5”: Ελλάδας, Κύπρου, Αιγύπτου, Γαλλίας και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
Δεν υπάρχει, βεβαίως, καμία αμφιβολία, ότι η νέα κατάσταση που διαμορφώνεται στην ανατολική Μεσόγειο προκαλεί τον εκνευρισμό της γείτονος Τουρκίας, η οποία δεν κρύβει τις αναθεωρητικές νεο-οθωμανικές της βλέψεις, επιδιώκοντας ηγεμονικό ρόλο σε όλη την περιφέρεια της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.
Για τον λόγο αυτό, αντί να ενταχθεί ισότιμα και αναλογικά, σύμφωνα με τους κανόνες του διεθνούς δικαίου στο πλαίσιο των διεθνών συμφωνιών για την εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών και των διαδρομών τους, επιλέγει την “πολιτική της κανονιοφόρου” και της κατάφωρης παραβίασης κάθε έννοιας του διεθνούς δικαίου.
Το διαπιστώνουμε αυτό καθημερινά στην κυπριακή ΑΟΖ, όπου παράνομα, ερευνητικά και γεωτρητικά της πλοία, διαπράττουν έναν Αττίλα νούμερο 3.
Ακόμη και τώρα, εν μέσω της κρίσης του κορονοϊού, και ενώ οι εταιρείες που έχουν αναλάβει την έρευνα και τις γεωτρήσεις συγκεκριμένων οικοπέδων από την Κυπριακή Δημοκρατία ανέβαλαν τις εργασίες τους μέχρι το 2021, η Τουρκία συνεχίζει τον χαβά της, επιδιώκοντας να δημιουργήσει τετελεσμένα.
Το διαπιστώνουμε, επίσης, στην περίπτωση του παράνομου μνημονίου που υπέγραψε με την κυβέρνηση της Τρίπολης, και με την πρόθεσή της να ξεκινήσει έρευνες δίπλα από την Κρήτη, αμφισβητώντας ακόμη και την υφαλοκρηπίδα των νησιών.
Την ίδια ώρα, που παραβιάζοντας τη συμφωνία για εμπάργκο όπλων στο λιβυκό εμφύλιο στέλνει συνεχώς όπλα, Σύριους μισθοφόρους και στρατιωτικούς συμβούλους.
Τον ρόλο του διεθνούς ταραξία τον διαπιστώνουμε, όμως, και στο Αιγαίο που αμφισβητεί τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα, με καθημερινές παραβάσεις, παραβιάσεις υπερπτήσεις και με αναθεωρητικούς μεγαλοϊδεατισμούς για Γαλάζιες Πατρίδες.
Απέναντι, όμως, σε αυτό το κρεσέντο επιθετικότητας, η καλύτερη απάντηση είναι η αποφασιστικότητα της Ελλάδας:
• να προχωρήσει στις συμφωνίες της,
• να ενισχύσει τις συμμαχίες της,
• να προβάλει τα δίκαιά της.
Το πόσο αποτελεσματικά είναι όλ’ αυτά φάνηκε από την αντίδραση Ερντογάν στη “διακήρυξη των 5”: Ελλάδας, Κύπρου, Αιγύπτου, Γαλλίας και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Προσφάτως, ετέθη από κάποιες πλευρές ο προβληματισμός για τη βιωσιμότητα του εγχειρήματος μετά την κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου.
Βεβαίως, η συγκυρία, λόγω και του κορονοϊού, δεν ευνοεί τους ενεργειακούς σχεδιασμούς. Ας μη λησμονούμε, όμως, ότι πρόκειται για παροδική κατάσταση. Και δεν επηρεάζει στον ίδιο βαθμό το φυσικό αέριο.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να βλέπουμε με οξυδέρκεια, και όχι μυωπικά την πραγματικότητα.
Το λιθαράκι που βάζουμε σήμερα, κυρώνοντας τη διακρατική συμφωνία για τον EastMed, μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος σταθερότητας, ασφάλειας και ευημερίας για την Ελλάδα και τον ελληνισμό ευρύτερα.
Σας ευχαριστώ.
Προσφάτως, ετέθη από κάποιες πλευρές ο προβληματισμός για τη βιωσιμότητα του εγχειρήματος μετά την κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου.
Βεβαίως, η συγκυρία, λόγω και του κορονοϊού, δεν ευνοεί τους ενεργειακούς σχεδιασμούς. Ας μη λησμονούμε, όμως, ότι πρόκειται για παροδική κατάσταση. Και δεν επηρεάζει στον ίδιο βαθμό το φυσικό αέριο.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να βλέπουμε με οξυδέρκεια, και όχι μυωπικά την πραγματικότητα.
Το λιθαράκι που βάζουμε σήμερα, κυρώνοντας τη διακρατική συμφωνία για τον EastMed, μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος σταθερότητας, ασφάλειας και ευημερίας για την Ελλάδα και τον ελληνισμό ευρύτερα.
Σας ευχαριστώ.
Μπορείτε να παρακολουθήσετε την ομιλία του κ. Χαρακόπουλου στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://youtu.be/5CP2k3E0_nI