Κύριες και κύριοι, φίλες και φίλοι καλησπέρα.
Αρχίζουμε τη συζήτησή μας λίγο καθυστερημένα, αλλά το σκεπτικό ήταν ότι καλό είναι να ολοκληρωθούν τα άλλα πάνελ που βρίσκονταν σε εξέλιξη από το πρωί, έτσι ώστε όσοι θέλουν να έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν στη συζήτηση αυτή για την ιδεολογία, γιατί θεωρούμε είναι εξαιρετικά σημαντική και ενδιαφέρουσα για όλους.
Στην πορεία της συζήτησης θα έχει τη δυνατότητα να έρθει και ο πρόεδρος του κόμματος, ο Αντώνης ο Σαμαράς και ο πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής, ο Δημήτρης ο Αβραμόπουλος.
Το θέμα της σημερινής μας συζήτησης είναι «η απάντηση του κοινωνικού φιλελευθερισμού στην κρίση». Γιατί πιστεύουμε ότι η ιδεολογία αποκτά περιεχόμενο όταν γίνεται πολιτική και η πολιτική γίνεται συγκεκριμένη πράξη.
Με βάση τη ρήση του Ρήγα, που επίσης βλέπετε πίσω σας, «όποιος συλλογάται ελεύθερα, συλλογάται καλά», θέλουμε να διεξαχθεί και αυτή η συζήτηση. Και θέλω να ευχαριστήσω ιδιαίτερα όσους εκδήλωσαν ενδιαφέρον, δηλώνοντας την πρόθεσή τους να κάνουν τοποθετήσεις και παρεμβάσεις και ιδιαίτερα τους πολιτικούς και τους πανεπιστημιακούς, τους ανθρώπους της εκπαιδευτικής κοινότητας, που είναι σήμερα μαζί μας.
Θα ξεκινήσω, λοιπόν, με τη δική μου εισήγηση και στη συνέχεια θα δοθεί ο λόγος σε όλους.
Κύριες και κύριοι, βιώνουμε αναμφίβολα μια καμπή της σύγχρονης ιστορίας μας, αυτό που καλούμε και ως τέλος του κύκλου της μεταπολίτευσης. Όπως κάθε ανάλογη διαδικασία, έτσι και η παρούσα εκδηλώνεται με την ωδίνη μιας γενικευμένης κρίσης στην οικονομική, κοινωνική και βεβαίως πολιτική σφαίρα. Όμως, διαπιστώνουμε ότι ο Δυτικός Κόσμος, στον οποίο ανήκει ουσιαστικά η Ελλάδα, στο σύνολο του παρουσιάζει σημάδια κόπωσης.
Χαρακτηριστικό σημάδι αυτού είναι και η απογοήτευση των τελευταίων μηνών από την αδυναμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να λειτουργήσει με όρους ουσιαστικής αλληλεγγύης, γεγονός που ενισχύει τις δυνάμεις των ευρωσυσκεπτικιστών. Στο ιδεολογικό πεδίο, παρά την έκρηξη της πληροφορίας και της γνώσης, επικρατεί ένα έλλειμμα οράματος, εύφορο έδαφος για την ανάπτυξη ακραίων απόψεων, που υποδαυλίζει η οικονομική κρίση.
Ποια είναι, λοιπόν, η θέση της Ελλάδας στο σύγχρονο κόσμο; Αναμφισβήτητα, η γεωπολιτική έχει καίρια σημασία στην κατανόηση του ρόλου μιας χώρας. Και η δική μας θέση εξακολουθεί να αποτελεί ένα σταυροδρόμι ευρύτερων, πολιτισμικών συσσωματώσεων.
Η κομβική αυτή θέση της Ελλάδας έχει θετικές και αρνητικές συνέπειες. Οι αρνητικές είναι οι πιέσεις που δέχεται ως χώρα των συνόρων. Οι θετικές είναι η δυνατότητα να κερδίζεις από τη συνάντηση αυτή, ακόμη και από τις αντιθέσεις που εκδηλώνονται, αναδεικνύοντας το ρόλο σου. Αυτό αντιλήφθηκε εγκαίρως και ο ιδρυτής της Νέας Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Καραμανλής, όταν αγωνίστηκε και πέτυχε την ένταξη της χώρας στην τότε ΕΟΚ, με το δόγμα: ανήκομεν εις τη Δύση.
Μετά από δεκαετίες, οι εξελίξεις τον δικαίωσαν πλήρως. Και αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε. Σήμερα, οι γείτονές μας, είτε είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είτε επιζητούν μετ’ επιτάσεως να ενταχθούν σε αυτή.
Η Νέα Δημοκρατία παρέμενε σταθερά όλο αυτό το διάστημα ένα ευρωπαϊκό κόμμα με ξεκάθαρη στάση για την πολιτική και πολιτισμική θέση της χώρας.
Δεν πρέπει, επίσης, να λησμονούμε και ποια ήταν η ματιά με την οποία η κεντροδεξιά έβλεπε τότε την είσοδό μας στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Όπως έγραφε και ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, μόνο διατηρώντας το σεβασμό της ιστορίας μας, την επίμονη θέληση της εθνικής συνέχειας, μόνο μαθαίνοντας την ελληνικότητά μας, θα γίνουμε αύριο, όχι μόνο απαραίτητοι, αλλά και πολύτιμοι πολίτες της μεγάλης ευρωπαϊκής συμπολιτείας, που τώρα γεννιέται και που οι πιο βαθιές ιδεολογικές της ρίζες βυθίζονται σε χώμα Ελληνικό.
Η γραφή του Τσάτσου είναι, νομίζω, επίκαιρη και σήμερα στην αναζήτηση ενός σύγχρονου, οραματικού και συγχρόνως ρεαλιστικού λόγου. Συνδέεται με τη στροφή της Ευρώπης, την ανάδειξη της ταυτότητας των λαών της. Στροφή που δεν αντιφάσκει στο διεθνοποιημένο περιβάλλον και η οποία επιβραβεύεται από τους πολίτες στη συντριπτική πλειοψηφία των ευρωπαϊκών κρατών.
Το όραμά μας για το αύριο, λοιπόν, πρέπει να απαντήσει σε αυτά τα δύο κρίσιμα αιτήματα του καιρού μας. Ποιος ο ρόλος που καλείται να παίξει η Ελλάδα στις νέες γεωπολιτικές συνθήκες που διαμορφώνονται; Και ποια η ταυτότητα του Ελληνισμού μέσα από το πρίσμα της διαχρονικότητάς του και της απάντησης των προκλήσεων του αύριο;
Αυτή η δημιουργική σχέση του χθες με το αύριο για το δικό μας πολιτισμό είναι στοιχείο επιβίωσης του Έθνους μας. Όπως έξοχα το διατύπωσε και ο Σεφέρης: σβήνοντας κανείς ένα κομμάτι από το παρελθόν, είναι σαν να σβήνει και ένα κομμάτι από το μέλλον, και είναι θλιβερή πια η ζωή που μοιάζει με ακατοίκητο σπίτι.
Το εγχείρημα είναι δυσεπίτευκτο, αλλά προβάλλει ως αναντίρρητη απαίτηση των καιρών.
Το κοινωνικοοικονομικό μοντέλο που δημιούργησε το ΠΑ.ΣΟ.Κ., τη δεκαετία του ’80, και το οποίο στηρίχθηκε στα δάνεια και στη συνεχή επέκταση του κρατισμού, κατέρρευσε παταγωδώς.
Το ίδιο το ΠΑ.ΣΟ.Κ., όμως, φέρει και την κύρια ευθύνη για το ότι χειρίστηκε με τόσο ερασιτεχνικό και ανεύθυνο τρόπο το πρόβλημα του χρέους που το μετέτρεψε σε κρίση δανεισμού σε λίγους μήνες. Και στη συνέχεια παρέδωσε την χώρα στην Τρόικα με όρους δυσβάστακτους. Με την ύφεση να βαθαίνει, την αγορά να ασφυκτιά, την ανεργία να αυξάνεται και να μην διαφαίνεται αχτίδα αισιοδοξίας.
Η Κυβέρνηση, αντί να δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες ανάπτυξης, κινούμενη με έλλειψη κάθε σοβαρού σχεδίου που επιδεινώνεται και από την ανεπάρκεια συντονισμού, εξοντώνει και τις υπάρχουσες νησίδες παραγωγής με μέτρα εισπρακτικού χαρακτήρα.
Η ψυχολογία της κοινωνίας έχει, χωρίς υπερβολή, καταρρακωθεί. Η αγωνία και η ανασφάλεια για το αύριο έχει κυριεύσει την πλειοψηφία των πολιτών. Οι νέοι, το αύριο της χώρας, βλέπουν τις ελπίδες τους για ένα δημιουργικό μέλλον να εκμηδενίζονται και η μετανάστευση να είναι και πάλι, μετά από δεκαετίες, ο δρόμος διαφυγής.
Βρισκόμαστε, λοιπόν, στην αναζήτηση ενός νέου οράματος για τη χώρα, που θα κινητοποιήσει το εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό που διαθέτουμε προς μία κατεύθυνση, όχι μόνο για την απαραίτητη υπέρβαση της κρίσης αλλά και για την πραγματική ανάπτυξη.
Φίλες και φίλοι, Οι συνθήκες είναι αυτές που αναδεικνύουν τους ηγέτες που προβλέπουν όσα θα γίνουν και οδηγούν σοφά το λαό, αλλά και τους πολιτικούς σχηματισμούς που καταφέρνουν να εκφράσουν τις ανάγκες της κοινωνίας.
Προαπαιτούμενο της επιτυχίας αυτού του στόχου είναι η ανάδειξη της συνεκτικής ιδεολογικής μας ταυτότητας, του κοινωνικού φιλελευθερισμού, που θα συγκινήσει και θα συστρατεύσει τους πολίτες στην κοινή προσπάθεια.
Χρειάζεται, όμως, να κάνουμε περισσότερο διακριτά τα χαρακτηριστικά του κοινωνικού φιλελευθερισμού στις σημερινές συνθήκες. Σήμερα, που απειλείται το κοινωνικό κράτος και δοκιμάζεται η κοινωνική συνοχή.
Στον κοινωνικό φιλελευθερισμό, την ιδανική αυτή σύνθεση κοινωνικού και ατομικού, βρίσκεται η χρυσή τομή της επίτευξης των όρων απόκτησης της ατομικής ευτυχίας με τη θετική ερμηνεία της ελευθερίας και της διατήρησης της κοινωνικής συνοχής.
Ως φιλελευθερισμός στοχεύει στη διαμόρφωση του ευνοϊκού επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Αυτό συνεπάγεται την προσέλκυση παραγωγικών επενδύσεων και την ενίσχυση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.
Η αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου, που προτείνει η Νέα Δημοκρατία, σκοπεύει να δημιουργήσει ανάπτυξη που θα εδράζεται στην πραγματική οικονομία. Η υπέρβαση του παρασιτισμού με τα δάνεια και του υπερκαταναλωτισμού της μεταπολίτευσης είναι στοίχημα για τη χώρα.
Σημαίνει, όμως, ταυτόχρονα και την ανάδειξη ενός άλλου αξιακού προτύπου στο οποίο θα επικρατήσει μία διαφορετική κουλτούρα εργασίας, μακριά από λογικές της ήσσονος προσπάθειας, που το ΠΑ.ΣΟ.Κ. εγκαθίδρυσε στη δεκαετία του ’80 και τα αποτελέσματά της αντιμετωπίζουμε σήμερα.
Σημαίνει την εγκατάλειψη του κρατισμού που στρέβλωσε για δεκαετίες την πορεία της χώρας, καθήλωσε την οικονομία και εξέθρεψε τη διαφθορά.
Σημαίνει, επίσης, την επιβράβευση των ικανών σε κάθε τομέα δραστηριότητας και κυρίως στην εκπαίδευση. Στην απεμπλοκή από την ισοπεδωτική αντιμετώπιση των ανθρώπων στο όνομα της δήθεν ισότητας που καταλήγει στην επικράτηση της μετριότητας.
Σημαίνει την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας του ανθρώπου όπου, ούτε τα δικαιώματά του καταπατούνται, ούτε επιβάλλεται με τη μάσκα του πολιτικού ορθού η μία άποψη, βάζοντας έτσι τον ολοκληρωτισμό από το παράθυρο.
Ως κοινωνικός, ο φιλελευθερισμός παραπέμπει στη διαφύλαξη της μεγάλης κατάκτησης του κοινωνικού κράτους. Λειτουργεί ως ασπίδα προστασίας των πολιτών, ιδιαίτερα των αδύναμων, των ευπαθών κατηγοριών.
Προφυλάσσει τους πολίτες από τα «αρπακτικά» και δεν επιτρέπει τη μετατροπή της κοινωνίας μας σε ζούγκλα. Οι πρακτικές ακραίων αντιλήψεων που ήθελαν την απόλυτη απόσυρση του κράτους από παροχές κοινωνικής μέριμνας στον πολίτη, εγκαταλείπονται εκεί όπου εφαρμόστηκαν λόγω των εφιαλτικών συνεπειών στη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων. Χαρακτηριστικό το νομοσχέδιο του Προέδρου των ΗΠΑ, Μπάρακ Ομπάμα για τη μεταρρύθμιση στην Υγεία.
Κοινωνικός φιλελευθερισμός, επομένως, σημαίνει αυτό που είπε με 4 λέξεις ο Αντώνης Σαμαράς: ελευθερία, δικαιοσύνη, ισότητα, ανταγωνιστικότητα.
Βασική μας κοινωνική αναφορά είναι η μεσαία τάξη. Ο κεντρικός πυλώνας της κοινωνίας της οποίας φυσικός εκπρόσωπος είναι η Νέα Δημοκρατία.
Είμαστε πεπεισμένοι ότι η ιδεολογία μας είναι το όχημα για να εισέλθουμε στη νέα μεταπολίτευση, να δημιουργήσουμε τις συνθήκες για μία νέα ελπιδοφόρα αφετηρία για τη χώρα.
Οι νεφελώδεις ή οπισθοδρομικές πολιτικές της κεντροαριστεράς και της αριστεράς δεν συνιστούν λύσεις για τα αδιέξοδα της ελληνικής κοινωνίας.
Έχουμε απέναντί μας, όμως, δύο εμπόδια. Το ένα είναι η επί χρόνια ηγεμονία της κεντροαριστεράς. Και το άλλο η παραίτηση της φιλελεύθερης παράταξης από τη διεκδίκηση του διακριτού ιδεολογικού της στίγματος.
Και εδώ αντιμετωπίζουμε την παραδοξότητα επί δεκαετίες να επικρατούν οι ιδέες μας -για παράδειγμα αναφέρω τη δικαίωση της Ευρωπαϊκής επιλογής του Καραμανλή για την ένταξη της χώρας στην τότε ΕΟΚ, την κατάρρευση των καθεστώτων της Ανατολικής Ευρώπης- και εμείς να διστάζουμε να τις αναδεικνύουμε.
Το αποτέλεσμα αυτής της συμπεριφοράς φάνηκε στην ασυγχώρητη διστακτικότητα στην εφαρμογή της πολιτικής που πρεσβεύουμε.
Δυστυχώς, η Νέα Δημοκρατία αυτοαφοπλίστηκε αντί να ακολουθήσει μία δυναμική μεταρρυθμιστική πολιτική. Όπως εύστοχα έχει ειπωθεί: μιμηθήκαμε την κεντροαριστερά τη στιγμή ακριβώς που οι Ευρωπαίοι κεντροαριστεροί πάσχιζαν να αντιγράψουν την κεντροδεξιά.
Πλέον, όμως, η πραγματικότητα μας ξεπερνά. Ο ιδιόμορφος σοσιαλιστικός νεοφιλελευθερισμός της παρούσας διακυβέρνησης επιτείνει το περιβάλλον της ιδεολογικής σύγχυσης.
Η Νέα Δημοκρατία δεν επιτρέπεται να αργοπορήσει. Για αυτό και με λόγο σαφή και υπεύθυνο διατυπώνει το όραμά της για το ξεπέρασμα της κρίσης και για το αύριο της Ελλάδας. Είναι ευθύνη απέναντι στην ιστορία μας και κυρίως στις γενιές που έρχονται.
Κυρίες και κύριοι,
Όπως έγραψε ο διαπρεπής Έλληνας διανοούμενος και πολιτικός που πρόσφερε πολλά στην κεντροδεξιά και στην πατρίδα μας, ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, στο μνημειώδες έργο του «Ιστορία του ευρωπαϊκού πνεύματος», στην ιστορία δεν δρα μονάχα ο νόμος της φθοράς, αλλά και ο νόμος της αιώνιας νεότητας. Και οι ιδέες φτάνει να αγαπήθηκαν αληθινά και να μην ήταν μονάχα προσχήματα, είναι αιώνια νέες.
Ας κρατήσουμε, λοιπόν, αντί άλλης προτροπής αυτό το λόγο αισιοδοξίας και ανάτασης. Γιατί είναι αυτό που χρειαζόμαστε σε αυτούς τους χαλεπούς καιρούς που αναζητούμε τα πνευματικά αναστήματα για να μας δείξουν τον δρόμο της ελπίδας.