Κάιρο, 14 Μαρτίου 2025
Ομιλία Γενικού Γραμματέα ΔΣΟ δρ Μάξιμου Χαρακόπουλου
στην Παρουσίαση του Τόμου «ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ: Οι Ναοί της του Θεού Σοφίας ανά τον κόσμο» στο Κάιρο της Αιγύπτου
Μακαριώτατε,
Εξοχότατοι,
Εκλεκτοί προσκεκλημένοι,
Κυρίες και κύριοι,
Για την ηγεσία και τα μέλη της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας, η σημερινή παρουσίαση του Τόμου για τους Ναούς της Αγίας Σοφίας ανά τον κόσμο, στην πρωτεύουσα της λαμπρής χώρας του Νείλου, την πόλη του Καΐρου, έχει αναμφίβολα μια ιδιαίτερη σημασία.
Γιατί η Αίγυπτος συμπυκνώνει ταυτόχρονα πλήθος σημαντικών χαρακτηριστικών.
Είναι μια χώρα κομβικής σημασίας. Για την Ανατολική Μεσόγειο, την Μέση Ανατολή, την Βόρεια Αφρική, αλλά και εν γένει τον αραβικό αλλά και τον ισλαμικό κόσμο.
Μια χώρα που διαδραματίζει εξέχοντα ρόλο στις προσπάθειες ειρήνευσης στα πολλά, δυστυχώς, ενεργά πολεμικά μέτωπα και τις συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις της ευρύτερης περιοχής. Πρωτίστως στην Μέση Ανατολή, και ιδιαίτερα στην τραγική λωρίδα της Γάζας.
Αυτή η σταθερά φιλειρηνική στάση, η προβολή του αιτήματος της καταλλαγής, της αλληλοκατανόησης και της συνεννόησης, που ακολουθεί η Αίγυπτος, είναι και οι βασικές αξίες που διέπουν τις δράσεις της ΔΣΟ.
Γιατί και εμείς προσβλέπουμε σε μια ειλικρινή συνεργασία που μπορεί να φέρει κοντά ανθρώπους από διαφορετικά έθνη και διαφορετικές θρησκείες.
Επίσης, ο αιγυπτιακός λαός ξεχωρίζει για το φιλόξενο πνεύμα του. Αυτό που κάνει τον επισκέπτη να νοιώθει οικεία και άνετα σε κάθε γωνιά της αιγυπτιακής γης.
Όπως αισθανθήκαμε και εμείς αυτές τις ημέρες παραμονής μας, και για τούτο θα ήθελα να σας ευχαριστήσω.
Και ιδιαίτερα να ευχαριστήσω την Αιγυπτιακή Βουλή, τον πρόεδρό της, αλλά και τους βουλευτές που συμμετέχουν στην ΔΣΟ, για την άψογη φιλοξενία που μας παρείχαν.
Τέλος, η Αίγυπτος είναι ο τόπος αδιάλειπτης παρουσίας του ανθρώπινου πολιτισμού, που ξεπερνά τα 5 χιλιάδες έτη. Ένας πολιτισμός που χάρισε στις διάφορες φάσεις της μακράς και θυελλώδους ιστορίας του, απαράμιλλης αξίας επιτεύγματα του πνεύματος, των επιστημών και της πίστεως.
Κάθε επισκέπτης αισθάνεται ότι περιδιαβαίνει εδώ την ίδια την ιστορία, που παραμένει ζωντανή μέσα από υπέροχα μνημεία, τα οποία προστατεύετε όχι μόνον από την φθορά του χρόνου αλλά και από ζημιογόνες ανθρώπινες παρεμβάσεις.
Θα έλεγα όμως ότι αυτή η πλούσια ιστορική παρακαταθήκη είναι αποτυπωμένη και σε ζωντανούς θεσμούς αυτής της χώρας, όπως είναι η Κοπτική Εκκλησία.
Τι άλλο αποδεικνύει το γεγονός ότι η εκκλησία αυτή διατηρεί την αρχαία αιγυπτιακή γλώσσα, των χιλιάδων ετών, παράλληλα με την αραβική.
Αλλά και μια γραφή επηρεασμένη από την ελληνική, κληρονομιά της ασύγκριτης ελληνοαιγυπτιακής πνευματικής σύζευξης των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων.
Και ταυτοχρόνως είναι φορέας μια μακραίωνης χριστιανικής παράδοσης.
Για όλους αυτούς τους λόγους, ήμασταν βέβαιοι ότι εδώ θα βρίσκαμε φίλους και συναντιλήπτορες των ανησυχιών και των προσδοκιών μας.
Όπως βρίσκαμε πάντα άλλωστε, γιατί οι σχέσεις μας, ως ΔΣΟ, έχουν παρελθόν, και οι Αιγύπτιοι συνάδελφοι συμμετέχουν ενεργά στις εργασίες της Οργάνωσής μας.
Ήρθαμε, λοιπόν, εδώ με τη βεβαιότητα ότι θα στηρίξετε την προσπάθεια που έχουμε ξεκινήσει από το 2020 να αφυπνίσουμε τη διεθνή κοινότητα σχετικά με τον περίλαμπρο Ναό της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη.
Όπως όλοι γνωρίζουν, αυτό το αρχιτεκτονικό αριστούργημα οικοδομήθηκε τον 6ο αιώνα, όπως και η Αγία Αικατερίνη του Σινά.
Την εποχή του αυτοκράτορος Ιουστινιανού, του ηγέτη της ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ή, όπως αργότερα έμεινε να ονομάζεται, Βυζαντινής.
Τότε που και η Αίγυπτος ήταν ακόμη τμήμα, και μάλιστα ζωτικό, αυτής της σπουδαίας Αυτοκρατορίας, της οποίας και σήμερα πολλοί είμαστε, στον έναν ή στον άλλον βαθμό, πνευματικοί της απόγονοι.
Ο Ναός αυτός αποτέλεσε για αιώνες ένα σύμβολο του οικουμενικού χριστιανισμού, φάρος της πίστεως και κιβωτός της ελπίδας. Τελικώς, κατόρθωσε να παραμείνει όρθιος, για περίπου 1.500 έτη.
Μάλιστα η απόφαση του ιδρυτή της Τουρκίας, Μουσταφά Κεμάλ, να μετατρέψει τη δεκαετία του 1930 την Αγία Σοφία σε Μουσείο, ωφέλησε ιδιαίτερα τη συντήρησή της.
Δυστυχώς, όμως, προ πέντε περίπου ετών, η Αγία Σοφία μετατράπηκε εκ νέου σε εν ενεργεία μουσουλμανικό τέμενος.
Το αποτέλεσμα ήταν, όπως και εμείς επισημάναμε από την πρώτη στιγμή, η πληθώρα των πιστών που το επισκέπτονται καθημερινά να επιβαρύνουν το οικοδόμημα, και πέρα από τις ζημιές και φθορές που υφίσταται, να τίθεται και ζήτημα στατικότητας - ανησυχίες που διατυπώνουν δημόσια και Τούρκοι επιστήμονες.
Για τον λόγο αυτό ζητούμε να υπάρξει επανεξέταση της αρχικής απόφασης για να διασωθεί αυτό το καλλιτεχνικό αγλάισμα, το οποίο εντάσσεται στον κατάλογο των υπό προστασία μνημείων της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.
Κάτι που αντιλαμβάνεστε αμέσως εσείς εδώ στην Αίγυπτο, καθώς σε αυτόν τον κατάλογο συγκαταλέγονται πολλά μνημεία από την χώρα σας.
Για την διαφώτιση του κοινού σχετικά με το πρόβλημα που έχει ανακύψει, αποφασίσαμε να εκδώσουμε έναν τόμο στον οποίο περιλαμβάνονται ναοί που είναι αφιερωμένοι στην Αγία Σοφία.
Και τέτοιοι ναοί υπάρχουν σε ένα τεράστιο γεωγραφικό εύρος, που ξεκινά από την Σκωτία, στον Ατλαντικό Ωκεανό, και καταλήγει στην Κίνα, σχεδόν στον Ειρηνικό Ωκεανό.
Στοιχείο που, από μόνο του, αποδεικνύει μια ισχυρή πνευματική συνάφεια.
Αυτόν τον Τόμο η οργάνωσή μας τον έχει μεταφράσει ήδη σε 15 γλώσσες. Ανάμεσα σε αυτές και στην αραβική. Σήμερα αυτή η έκδοση θα σας μοιραστεί στο τέλος της εκδήλωσης.
Θέλουμε να πιστεύουμε ότι η προσπάθειά μας θα έχει, κάποια στιγμή, θετική κατάληξη, γιατί εδράζεται σε μια αλήθεια.
Ευελπιστούμε ότι, τελικά, ο σεβασμός στη διατήρηση ενός τέτοιου μοναδικού μνημείου, κτήμα ολόκληρης της ανθρωπότητας, θα οδηγήσει, αυτούς που έχουν την ευθύνη, στις δέουσες αποφάσεις.
Με αυτές τις σκέψεις, θα ήθελα και πάλι να σας ευχαριστήσω για την θερμή υποδοχή και να σας διαβεβαιώσω ότι ως ηγεσία της ΔΣΟ σας έχουμε πάντα στην καρδιά μας και εσάς και όλον τον φίλο λαό της Αιγύπτου.