Τασκένδη, 6 Απριλίου 2025

Ομιλία του ΓΓ της ΔΣΟ δρ Μάξιμου Χαρακόπουλου

στην παρουσίαση του Τόμου ¨ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ: Οι Ναοί της του Θεού Σοφίας ανά τον κόσμο» στην Τασκένδη

 

Αγαπητοί συνάδελφοι στην ρωσική Δούμα και τη Βουλή των Ελλήνων,

Εκλεκτοί προσκεκλημένοι,

Κύριε Πρόεδρε της Ελληνικής Κοινότητας,

Αγαπητοί συμπατριώτες,

Φίλες και φίλοι Έλληνες και φιλέλληνες,

Είναι ιδιαίτερη η χαρά μας που βρισκόμαστε στην πόλη της Τασκένδης, την πρωτεύουσα του Ουζμπεκιστάν.  Εδώ στην μακρινή Κεντρική Ασία, όσο και να φαίνεται παράξενο, για εμάς τους Έλληνες, είναι ένας χώρος που μπορεί να θεωρηθεί οικείος. Η ιστορία τα έφερε έτσι, ώστε η όμορφη χώρα σας να συνδεθεί σε διαφορετικές στιγμές μέσα στον χρόνο με τον ελληνισμό.

Αρχικώς, βεβαίως με τον σπουδαίο στρατηλάτη Μέγα Αλέξανδρο, που με την περιβόητη εκστρατεία του άλλαξε για πάντα την όψη της ανθρωπότητος, βρέθηκε και στα εδάφη της Βακτριανής και Σογδιανής, που μέρος τους ανήκει στο σημερινό Ουζμπεκιστάν..

Και γνωρίζουμε ότι, παρά την στρατιωτική αντιπαράθεση που υπήρξε σκληρή, η επόμενη ημέρα δημιούργησε και σε όλη την Κεντρική Ασία έναν νέο πολιτισμό, που ένωσε τα τοπικά στοιχεία με τα ελληνικά που έφερε μαζί της η στρατιά του Μακεδόνα βασιλιά.

Για αιώνες αυτή η γονιμοποίηση έδωσε τους καρπούς της στην ευρύτερη περιοχή, και ακόμη η γη, εδώ στο Ουζμπεκιστάν, μας εκπλήσσει με τους θησαυρούς που κρύβει και έρχονται στο φως από την αρχαιολογική σκαπάνη από την ακμή όλων εκείνων των αιώνων. Γι’ αυτό η φήμη του Αλεξάνδρου και των Ελλήνων παραμένει νομίζω πολύ θετική στις παραδόσεις των λαών της Κεντρικής Ασίας.

Όμως, ο ελληνισμός συνδέεται ιδιαίτερα με την Τασκένδη και με δεσμούς πολύ πρόσφατους. Χιλιάδες Έλληνες έζησαν εδώ, λόγω πολιτικών συγκυριών στη Σοβιετική Ένωση και στην Ελλάδα. Στην πρωτεύουσα του Ουζμπεκιστάν βρήκαν καταφύγιο πολλοί συμπατριώτες μας σε δύσκολα χρόνια.

Εδώ εργάστηκαν, έκαναν οικογένειες, μοιράστηκαν τη ζωή τους με τους ντόπιους, μέχρι που το επέτρεψαν οι συνθήκες, όταν αποκαταστάθηκαν οι ελευθερίες, και επέστρεψαν στην Ελλάδα, η συντριπτική πλειοψηφία τους τουλάχιστον. Οι αναμνήσεις τους, και η ευγνωμοσύνη που νιώθουν για την παραμονή τους εδώ έδωσε και στην πόλη της Τασκένδης ένα θετικό όνομα στην πατρίδα μας.

Φίλες και φίλοι,

Η παρουσία μας εδώ, όπως και σε δεκάδες άλλες πόλεις που μέχρι τώρα συμπεριλήφθηκαν στην διεθνή εκστρατεία μας, στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ, στην Αφρική, σχετίζεται με ένα παγκοσμίως γνωστό αρχιτεκτονικό οικοδόμημα. Μιλώ για τον περίφημο Ναό της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη.

Όπως γνωρίζετε, η ανέγερσή του πραγματοποιήθηκε κατά τον 6ο αιώνα, επί αυτοκρατορίας Ιουστινιανού. Αποτέλεσε δε λόγω της μεγαλοπρέπειάς του, σύμβολο των απανταχού χριστιανών, ένας φάρος πίστης και ελπίδας. Αυτός ο περικαλλής ναός κατόρθωσε να επιβιώσει στο διάβα του καιρού, παρά τις φθορές του χρόνου και τις παρεμβάσεις των ανθρώπων.

Τον 20ο αιώνα, ο ιδρυτής της Τουρκικής Δημοκρατίας, Μουσταφά Κεμάλ, αποφάσισε, και ορθώς, να μετατραπεί η Αγία Σοφία σε μουσείο. Και λέω ορθώς, διότι αυτό επέτρεψε να πραγματοποιηθούν επιστημονικές εργασίες αποκατάστασης του Ναού, να αποκαλυφθούν υπέροχα ψηφιδωτά, να προστατευτεί εν γένει το μοναδικό αυτό οικοδόμημα.

Δυστυχώς, όμως, το 2020, με μια ακατανόητη απόφαση η τουρκική ηγεσία μετέτρεψε την Αγία Σοφία σε μουσουλμανικό τέμενος. Το γεγονός αυτό προκάλεσε, όπως ήταν αναμενόμενο, τεράστια εισροή πιστών, που πλέον απειλεί την ίδια τη στατικότητα του μνημείου. Ήδη έχουν σημειωθεί πολλές φθορές και ζημιές, ενώ τον κώδωνα του κινδύνου κρούουν οι ίδιοι οι αρμόδιοι, οι Τούρκοι επιστήμονες.

Από πλευράς ΔΣΟ, μιας οργάνωσης που εκπροσωπούνται ορθόδοξοι βουλευτές από 25 κράτη, θεωρήσαμε ότι έπρεπε να αφυπνίσουμε την διεθνή κοινή γνώμη για το ζήτημα αυτό, ώστε να διασωθεί η Αγία Σοφία, πριν να είναι αργά. Άλλωστε, ανήκει στα μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ –γνωρίζω ότι και στο Ουζμπεκιστάν υπάρχουν τέτοια και τα προστατεύετε με μεγάλη φροντίδα- οπότε δεν πρέπει να μείνουμε απαθείς.

Στο πλαίσιο της εκστρατείας μας εκδώσαμε τον Τόμο, με τον τίτλο “ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ: Οι Ναοί της του Θεού Σοφία ανά τον κόσμο”, στον οποίο περιλαμβάνονται 37 Ναοί που είναι αφιερωμένοι στην Αγία του Θεού Σοφία. Οι Ναοί βρίσκονται σε ένα τεράστιο γεωγραφικό εύρος, από την Σκωτία μέχρι, το Χαρμπίν της Κίνας –θα έλεγα σχετικά κοντά με το σημείο που βρισκόμαστε, τουλάχιστον σε σχέση με την Σκωτία.

Για το βιβλίο εργάστηκαν εξειδικευμένοι επιστήμονες, οι οποίοι παρουσιάζουν την ιστορία τους, την αρχιτεκτονική τους, την εικονογραφία τους, τους συμβολισμούς τους. Τον Τόμο αυτόν τον έχουμε ως τώρα μεταφράσεις σε 15 γλώσσες, και, όπως είπα, τον έχουμε παρουσιάσει σε δεκάδες πρωτεύουσες και μητροπόλεις.

Επίσης τον έχουμε εγχειρίσει σε προσωπικότητες, όπως ο πάπας Φραγκίσκος, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, αλλά και σε αξιωματούχους στον ΟΗΕ, στο Ευρωκοινοβούλιο και την Κομισιόν, σε κυβερνητικούς παράγοντες σε διάφορα κράτη και σε προέδρους κοινοβουλίων. Την ρωσική έκδοση, κατά την εδώ παραμονή μας, είχαμε την χαρά να προσφέρουμε στον μητροπολίτη Τασκένδης κ. Βικέντιο.

Κυρίες και κύριοι,

Γνωρίζουμε ότι η αποστολή μας είναι δύσκολη, αλλά ευελπιστούμε ότι τελικώς θα επικρατήσει η λογική, η συνείδηση ότι ένα μνημείο οικουμενικής αξίας πρέπει να τύχει προστασίας, γιατί ακριβώς ανήκει σε ολόκληρη την ανθρωπότητα, και κυρίως στις μελλούμενες γενιές.

Σας ευχαριστώ θερμά για την παρουσία σας και ιδιαιτέρως τον πρόεδρο κ. Κώστα Μυλωνά και τα μέλη της δραστήριας Ελληνικής Κοινότητας για την διοργάνωση και τη φιλοξενία της παρουσίασης του τόμου που ακολούθως θα σας προσφερθεί στην ελληνική και ρωσική του έκδοση.