Βρυξέλλες, 1 Ιουλίου 2025
Ομιλία ΓΓ ΔΣΟ, δρ Μάξιμου Χαρακόπουλου,
στο Συνέδριο με θέμα: «Διαθρησκευτικές Σχέσεις στο πλαίσιο του Διχασμού: Οι προκλήσεις της Διατήρησης της Πολιτιστικής και Θρησκευτικής Κληρονομιάς στις Κατεχόμενες Περιοχές της Κύπρου»,
που διοργανώθηκε από την Ομάδα Εργασίας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος για τον Διαπολιτισμικό και Θρησκευτικό Διάλογο.
Σεβασμιότατοι,
Κυρίες και κύριοι ευρωβουλευτές,
Φίλες και φίλοι
Θα ήθελα να ευχαριστήσω για την τιμητική πρόσκληση και να συγχαρώ τους διοργανωτές, τους συμπροέδρους της Επιτροπής Διαθρησκειακού και Διαπολιτισμικού Διαλόγου του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, την κα Zovko και τον κ. Μεϊμαρακη, για την πρωτοβουλία.
Οι βεβηλώσεις, οι συλήσεις και οι καταστροφές των χριστιανικών μνημείων στην βόρεια Κύπρο, μετά την εισβολή του τουρκικού στρατού το θέρος του 1974 και τη συνεχιζόμενη τουρκική κατοχή είναι γεγονότα αναμφισβήτητα και αποδεδειγμένα.
Επί σειρά ετών έχουν γίνει συγκεκριμένες καταγγελίες με αδιάσειστα στοιχεία, ιδιαιτέρως από φορείς της Κύπρου, όπως είναι η Επιτροπή των Κατεχόμενων Δήμων. Μάλιστα, η Επιτροπή είχε ενημερώσει σχετικώς τη Διακοινοβουλευτική Συνέλευση Ορθοδοξίας κατά την επίσκεψή μας στη Μεγαλόνησο τον Μάρτιο του 2024.
Το εύρος του προβλήματος είναι ιδιαίτερα μεγάλο, και απαιτεί την ουσιαστική παρέμβαση της διεθνούς κοινότητας και ιδιαιτέρως της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πριν η κατάσταση καταστεί μη αντιστρέψιμη.
Ως γνωστόν, ο χριστιανισμός ρίζωσε και άνθισε στην Κύπρο από τις απαρχές του, καθώς γειτνιάζει με τους Αγίους Τόπους. Οι Χριστιανοί πολλαπλασιάστηκαν γρήγορα, και, όπως ήταν φυσικό, άρχισαν να οικοδομούνται χριστιανικά μνημεία. Μια διαδικασία που δεν σταμάτησε, παρά τις ιστορικές περιπέτειες της νήσου, μέχρι σήμερα. Πρόκειται για μια ανεκτίμητη πολιτισμική κληρονομιά με οικουμενική αξία.
Αυτός ο πολιτισμικός πλούτος συνιστά και τον στόχο της τουρκικής δράσης με καταστροφικά αποτελέσματα. Μιλούμε για εκκλησίες που έχουν γίνει στάβλοι, αρένες πυγμαχίας, ή στην καλύτερη των περιπτώσεων πολιτιστικά κέντρα. Αναφέρθηκε αναλυτικά ο Άγιος Κωνσταντίας.
Αρκετά είναι τα μνημεία που έχουν αφεθεί να καταστραφούν από τις δυνάμεις της φύσης και τη φθορά του χρόνου. Άλλα, απλώς γκρεμίστηκαν εκ θεμελίων.
Συνάμα πολλά είναι και τα βεβηλωμένα κοιμητήρια. Πράξεις που ο ανθρώπινος πολιτισμός καταδικάζει από την αρχαιότητα, ως ανίερες και αποτρόπαιες.
Τέλος, πολλά από τα εκκλησιαστικά κειμήλια, τεράστιας πνευματικής και πολιτιστικής αξίας, έχουν περιέλθει στα χέρια ιερόσυλων αρχαιοκάπηλων, οι οποίοι χωρίς αιδώ τα εμπορεύονται στις διεθνείς αγορές.
Ο μακρύς αυτός κατάλογος προσβολής των χριστιανικών μνημείων δεν είναι μια συμπτωματική αρνητική εξέλιξη που ακολούθησε την εισβολή και κατοχή του 37% της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά ένα σχέδιο που εφαρμόζεται συστηματικά με συγκεκριμένη στόχευση. Πρόκειται για την υλοποίηση μιας πρακτικής που διαπιστώνουμε και σε άλλες περιπτώσεις, κατά τις οποίες η εξόντωση ή ο εξοβελισμός του γηγενούς πληθυσμού, ακολουθείται από τη δόλια επιχείρηση εξάλειψης της ανάμνησης της παρουσίας του πληθυσμού στα πατρογονικά του εδάφη. Είναι ένας κυνικός βιασμός της ιστορίας. Μια Γενοκτονία της Μνήμης, που δεν συμβαίνει μόνον στην Κύπρο.
Το ίδιο έχουμε δει και στην πατρογονική γη των παππούδων μου, τη Μικρά Ασία, όπου την εξόντωση και εκδίωξη του χριστιανικού πληθυσμού στις αρχές του 20ού αιώνα -μια κανονική Γενοκτονία- ακολούθησε η συστηματική καταστροφή των χριστιανικών μνημείων. Και εκεί οι Εκκλησίες, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, βεβηλώθηκαν, αφέθηκαν να μετατραπούν σε ερείπια, ή κατεδαφίστηκαν, όπως ο περικαλλής ναός του Αγίου Ιωάννου του Ρώσου στο Προκόπι της Καππαδοκίας, ο οποίος τη δεκαετία του 1950 ανατινάχθηκε.
Αλλά και στα νεκροταφεία, πέρα από τη σύληση που διενεργήθηκε, εξαλείφθηκαν τα τεκμήρια της θρησκευτικής ταυτότητας των ταφέντων. Σκοπός όλων αυτών είναι να διαστραφεί το ιστορικό παρελθόν. Να αλλοιωθεί η πολιτισμική και εθνική προϊστορία των περιοχών, προκειμένου να επιβληθεί μια τεχνητή ταυτότητα.
Φίλες και φίλοι,
Η Διακοινοβουλευτική Συνέλευση Ορθοδοξία, τηςοποίας έχωτην τιμή να είμαι επικεφαλής, από την ίδρυσή της, αγωνίζεται για την προστασία των θρησκευτικών μνημείων και τον σεβασμό των χώρων λατρείας, οι οποίοι επ’ ουδενί δεν πρέπει να στοχοποιούνται, ούτε να εργαλειοποιούνται πολιτικά -με πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα την Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη που μετατράπηκε εκ νέου σε τζαμί.
Μάλιστα, το 2017, όταν η επέλαση των Τζιχαντιστών στη Μέση Ανατολή απειλούσε τη χριστιανική παρουσία, προκηρύξαμε Διεθνή ΔιαγωνισμόΦωτογραφίας με θέμα «Καταστροφή των μνημείων της Χριστιανικής Ανατολής» και με υποστήριξη της Βουλής των Ελλήνων εκδώσαμε λεύκωμα για την ευαισθητοποίηση της διεθνούς κοινής γνώμης.
Και θα μου επιτρέψετε να πω ότι μάλλον “προφητικά” στο εξώφυλλο της έκδοσης επελέγη η Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης στο Θεοβάδιστο Όρος Σινά, στην Αίγυπτο, η αρχαιότερη μονή του κόσμου, πουσήμερα διατρέχει κίνδυνο, καθώς αμφισβητείται το ιδιοκτησιακό της καθεστώς.
Φίλες και φίλοι,
Σαφέστατη επιδίωξη της κατοχικής δύναμης στην Κύπρο είναι να κατασκευάσει, μέσω της καταστροφής και βεβήλωσης των θρησκευτικών μνημείων, ένα ψευδές παρελθόν, που να δικαιολογεί την παράνομη κατοχή, και άρα τη διαιώνισή της.
Η πολιτισμένη ανθρωπότητα οφείλει, να μην παραβλέπει αυτές τις ευθείες παραβιάσεις των διεθνών συνθηκών για την προστασία των μνημείων, που αποτελούν παγκόσμια κληρονομιά.
Η ανοχή οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην αποχαλίνωση των δραστών, έως του σημείου που δεν θα απομείνει τίποτε που να αποδεικνύει το ιστορικό παρελθόν.
Σε μια εποχή που ο αναθεωρητισμός καθίσταται απειλητικό αναδυόμενο ρεύμα στις διεθνείς σχέσεις, η ισχύς δείχνει να υπερισχύει των κανόνων του διεθνούς δικαίου, και ο πόλεμος καθίσταται μέσο για την επιβολή της θέλησης καθεστώτων και κρατών, δεν επιτρέπεται ολιγωρία έναντι όσων παραβιάζουν τους διεθνείς κανόνες. Διότι η κακόβουλη δράση που δεν τιμωρείται βρίσκει επίδοξους μιμητές.
Σε αυτόν τον “πόλεμο” απέναντι στην αλλοίωση της ιστορικής αλήθειας και στο πολιτισμικό παρελθόν της Ευρώπης, η ΕΕ ως ο κατεξοχήν φορέας υπεράσπισης των δικαιωμάτων και του δικαίου πρέπει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο.
Πολλώ δε μάλλον, που η Κύπρος είναι κράτος-μέλος της ΕΕ, και όσα συμβαίνουν στο νησί αφορούν κάθε Ευρωπαίο, αλλά και τα θεσμικά όργανα της Ένωσης, όπως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Επιπλέον, η βεβήλωση και η καταστροφή των χριστιανικών μνημείων στην Κύπρο συνιστά ευθεία προσβολή στην ίδια την ευρωπαϊκή κληρονομιά, τόσο γιατί ο χριστιανισμός είναι συστατικό στοιχείο του ευρωπαϊκού πολιτισμού και της ευρωπαϊκής ταυτότητας, όσο και γιατί η Κύπρος είναι αναπόσπαστο τμήμα της ευρωπαϊκής ιστορίας, από την πρώιμη αρχαιότητα.
Χρέος μας, επομένως, ως Ευρωπαίοι είναι να προστατέψουμε αυτήν την κοινή κληρονομιά, να καταγγείλουμε με αποφασιστικότητα τις τουρκικές ενέργειες και να εντάξουμε την προστασία των χριστιανικών μνημείων στην Κύπρο σε οποιαδήποτε συζήτηση για τις σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ.
Σας ευχαριστώ.
