Βουκουρέστι, 8 Δεκεμβρίου 2022

Ομιλία ΓΓ ΔΣΟ δρος Μάξιμου Χαρακόπουλου
στην ελληνική πρεσβεία Βουκουρεστίου
στην παρουσίαση του βιβλίου «Το ελληνικό Βουκουρέστι»

Κυρία πρέσβη,
εκλεκτοί προσκεκλημένοι,

Χαίρομαι ιδιαίτερα που βρίσκομαι σήμερα εδώ στο Βουκουρέστι, στο σπίτι της Ελλάδος, στην ελληνική πρεσβεία, για να χαιρετίσω την παρουσίαση του βιβλίου “Το ελληνικό Βουκουρέστι” της ακαδημαϊκού κ. Φιλίτι, από τις εκδόσεις “Ομόνοια” της πολυβραβευμένης κ. Έλενας Λάζαρ, που εδώ και 30 χρόνια προβάλει την ελληνική λογοτεχνία και τα ελληνικά γράμματα στη Ρουμανία.
Στο ρου της κοινής βυζαντινής και βαλκανικής τους ιστορίας, Ελλάδα και Ρουμανία ανέπτυξαν ισχυρούς φιλικούς δεσμούς, μεγάλο μέρος των οποίων οφείλονται στους Έλληνες της Ρουμανίας, οι οποίοι εδραίωσαν τη διαπολιτισμική επικοινωνία και προχώρησαν διαχρονικά σε γόνιμες πολιτισμικές ανταλλαγές με το ρουμάνικο λαό, αμοιβαία επωφελείς και για τις δυο πλευρές.
Μια δεύτερη “Magna Graecia του Βορρά” -πέραν εκείνης που περιέγραψε ο σπουδαίος Έλληνας βυζαντινολόγος ακαδημαϊκός Διονύσιος Ζακυθηνός- εξελίχθηκε από την Αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη εποχή στη Ρουμανία, η επίδραση της οποίας υπήρξε μεγάλη.
Και θαρρώ πως είναι ενδεικτικό ότι ένας συμπατριώτης μου Θεσσαλός λόγιος του 19ου αιώνα, ο Δανιήλ Φιλιππίδης είναι ο πρώτος που χρησιμοποίησε το όνομα Ρουμανία στο έργο του Ιστορία της Ρουμανίας, το οποίο τυπώθηκε το 1816 στη Λειψία.

Κυρίες και κύριοι,
Ήδη από τον 7ο π.Χ. αιώνα το ελληνικό στοιχείο εμφανίστηκε στις ρουμανικές ακτές της Μαύρης Θάλασσας. Οι ελληνο-ρουμανικές σχέσεις ακτινοβόλησαν σε όλη την περίοδο μέχρι την εδραίωση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Η σφραγίδα του βυζαντινού πολιτισμού -πιο φανερή κυρίως στη Βλαχία και τη Μολδαβία– βρίσκεται παντού. Ο Βυζαντινός πολιτισμός αντανακλάται επί μια ολόκληρη χιλιετία, βόρεια του Δούναβη με αποτέλεσμα Έλληνες και Ρουμάνοι να βρίσκονται μαζί, για πάνω από μια χιλιετία, στον πνευματικό κόσμο της Ορθοδοξίας.
Είναι γνωστή εξάλλου η υποστήριξη των Ηγεμόνων των Παραδουνάβιων περιοχών προς το Άγιον Όρος. Πρόσφατα ήμασταν στην Αθωνική Πολιτεία και σε πολλές μονές μας μνημόνευσαν βοεβόδες της Μολδοβλαχίας ως κτήτορες και μεγάλους ευεργέτες. Κάποιοι από αυτούς είναι εικονογραφημένοι σε νάρθηκες μονών.
Η γη της Ρουμανίας έχει συνδεθεί και με την έναρξη του Αγώνα της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας, καθώς από το Ιάσιο ξεκίνησε ο Αλέξανδρος Υψηλάντης και η Φιλική Εταιρεία τον αγώνα για την Ελευθερία από τον Οθωμανικό Ζυγό.
Μάλιστα, ο Ρουμάνος ποιητής, Grigore Alexandrescu (1810-1885) και ο εθνικός ποιητής της Ελλάδας, Κωστής Παλαμάς, αφιερώνουν και οι δύο συγκινητικά ποιήματα στην ηρωική στιγμή του Δραγατσανίου, που χθες είχανε τη χαρα να επισκεφθούμε και να αποτίσουμε φόρο τιμής στους ηρωες του Ιερού Λόχου που θυσιάστηκαν για την ελευθερία.
Από το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα ως τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Ελληνισμός μπαίνει σε νέα εποχή. Στις πόλεις-λιμάνια, αλλά και σε άλλα κέντρα ανθίζουν ισχυρές ελληνικές κοινότητες (Κωστάντζα, Βραΐλα, Γαλάτσι, Σουλίνα).
Οι Έλληνες είναι παρόντες παντού και διακρίνονται σε όλους τους τομείς της πολιτικής, οικονομικής, κοινωνικής και πνευματικής ζωής των Ρουμάνων.
Τα 31 περιοδικά και εφημερίδες στην ελληνική γλώσσα που κυκλοφόρησαν επί 150 χρόνια σε διάφορες ρουμανικές πόλεις και φιλοξένησαν συνεργασίες με λαμπρές υπογραφές απ’ όλον τον ελληνικό κόσμο αποτελούν, με τη σειρά τους, πολύτιμα ντοκουμέντα εποχής.
Πολλών Ελλήνων τα ονόματα έχουν εγγραφεί στην ιστορία του ρουμανικού πολιτισμού χάρη στις μεγαλόψυχες δωρεές τους, όπως επί παραδείγματι ο γιατρός και πολιτικός Απόστολος Αρσάκης, ο Ευάγγελος Ζάππας, ο Παναγής Χαροκόπος και άλλοι.
Ακόμη μεγαλύτερη φαίνεται να είναι η επίδραση της ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας μέχρι σήμερα. Όπως πληροφορούμαι ένας εκ των σπουδαιότερων Ελλήνων ποιητών του 20ου αιώνα, ο Κωνσταντίνος Καβάφης, είναι ο πιο μεταφρασμένος Έλληνας ποιητής στη Ρουμανία. Ο Καβάφης είναι ο πρώτος –και ο μόνος προς το παρόν– Έλληνας τα Άπαντα του οποίου εκδόθηκαν στα ρουμανικά.
Αν ο Αλεξανδρινός παραμένει ο πιο γνωστός Έλληνας ποιητής στη Ρουμανία, ο Κρητικός Νίκος Καζαντζάκης είναι ο πιο μεταφρασμένος Έλληνας πεζογράφος. Ενώ μια από τις μεγαλύτερες μορφές των ρουμανικών γραμμάτων υπήρξε ο φίλος του Καζαντζάκη, ο ελληνικής καταγωγής Παναΐτ Ιστράτι.
Θα έλεγε, λοιπόν, κανείς ότι οι φίλιες σχέσεις Ελλάδας και Ρουμανίας οφείλονται στο κοινό ιστορικό παρελθόν, την κοινή βυζαντινή πολιτιστική κληρονομιά, την κοινή θρησκευτική ταυτότητα και το ευρωπαϊκό κεκτημένο που διαμοιράζονται ως μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Φίλες και φίλοι,
Ο εκδοτικός οίκος “Ομόνοια” ενισχύει αυτά τα συνδετικά στοιχεία μεταξύ των λαών και το ρεύμα φιλελλήνων στη Ρουμανία με τις ποιοτικές μεταφράσεις μεγάλων Ελλήνων συγγραφέων και ποιητών και τις σημαντικές του εκδόσεις.
Με αυτά τα λόγια, θα ήθελα να εκφράσω την βαθιά μας εκτίμηση για το έργο που επιτελεί εδώ και 30 χρόνια ο εκδοτικός οίκος “Ομόνοιας” για τη διάδοση των ελληνικών γραμμάτων, σύσφιξη των ελληνο-ρουμανικών σχέσεων, τη σμίλευση της ελληνο-ρουμανικής φιλίας και την αμφίδρομη προαγωγή και ώσμωση των πολιτισμών μας.

Σας ευχαριστώ!

Βουκουρέστι, 8 Δεκεμβρίου 2022

Ομιλία
του Γενικού Γραμματέα της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας
δρ Μάξιμου Χαρακόπουλου
στην παρουσίαση του Τόμου
«Αγία Σοφία: οι Ναοί της του Θεού Σοφίας ανά τον κόσμο»
στο Κοινοβουλίου της Ρουμανίας

Εξοχώτατε κ. πρόεδρε,
Αξιότιμοι κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Κυρίες και κύριοι,

Εκ μέρους της ΔΣΟ, με ιδιαίτερη χαρά και ικανοποίηση προσήλθαμε σήμερα εδώ, στο Παλάτι του Κοινοβουλίου της Ρουμανίας, στην ιστορική πρωτεύουσα της χώρας, στο όμορφο Βουκουρέστι. Το αποκαλούμενο, όχι τυχαία, ως το Μικρό Παρίσι των Βαλκανίων.
Πρόκειται για έναν ακόμη σημαντικό σταθμό στην μακρά αλυσίδα των προγραμματισμένων παρουσιάσεων σε ευρωπαϊκές μητροπόλεις του Τόμου για τους Ναούς της Αγίας Σοφίας ανά τον κόσμο.
Για τον λόγο αυτό, εκ μέρους της ΔΣΟ, ενός θεσμού που στους κόλπους του περιλαμβάνει εκπροσώπους 25 κοινοβουλίων, θέλω να ευχαριστήσω εκ βάθους καρδίας τον πρόεδρο της Βουλής για την ευγενική φιλοξενία, και τη δυνατότητα πραγματοποίησης της εκδήλωσής μας στους χώρους του Κοινοβουλίου.
Όπως, επίσης, και τον επικεφαλής της ρουμανικής αντιπροσωπείας κ. ΙοανΒουλπέσκου και τους συναδέλφους βουλευτές από το Ρουμανικό κοινοβούλιο που συμμετέχουν στην ΔΣΟ, συμβάλλοντας δημιουργικά στο έργο της.
Αναμφίβολα, η Ρουμανία κατέχει ιδιαίτερη θέση στην ιστορία του χριστιανισμού και της Ορθοδοξίας. Ο σπόρος της διδασκαλίας του Ευαγγελίου σπάρθηκε σε αυτόν τον τόπο, ήδη από τους αποστολικούς χρόνους, από τον Απόστολο Ανδρέα τον πρωτόκλητο που κήρυξε τον θείο λόγο στην λεγόμενη Μικρά Σκυθία.
Και ήδη από τον 3ο αιώνα λειτουργεί οργανωμένη Εκκλησία, ως χώρος του ευρύτερου ελληνορωμαϊκού κόσμου. Εκπρόσωποι της τοπικής Εκκλησίας συμμετείχαν στις Οικουμενικές Συνόδους, ήδη από την Α΄, τα 1700 χρόνια της οποίας θα εορτάσουμε το 2025.
Και αυτή η σφραγίδα διατηρήθηκε στο διάβα των αιώνων παρά τις ιστορικές περιπέτειες και τις μεγάλες ανακατατάξεις, που προκαλούσαν οι αλλεπάλληλες εισβολές και μετακινήσεις πληθυσμών. Αντιθέτως, η Ρουμανία κατέστη οχυρό της Ορθοδοξίας σε απόλυτη συνάφεια με το Βυζάντιο.
Αλλά και μετά από την πτώση της Κωνσταντινουπόλεως, η Ορθοδοξία παρέμεινε εδώ ισχυρή και ακμάζουσα, συμβάλλοντας και στην ενότητα του ρουμανικού έθνους.
Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι ένας σπουδαίος Ρουμάνος διανοούμενος, παγκοσμίου βεληνεκούς, και πρώην πρωθυπουργός, ο ΝικολάεΙόργκα, κάνει λόγο για το Βυζάντιο μετά το Βυζάντιο.
Για τη βυζαντινή, δηλαδή, κληρονομιά που έλαβαν όλα τα ορθόδοξα έθνη, τα οποία ανήκουν στην ορθόδοξη Οικουμένη. Αυτή που αποτέλεσε ουσιαστικό στοιχείο της ταυτότητάς τους, του πολιτισμού τους, της βαθύτερης πνευματικότητάς τους.
Πάνω σε αυτήν την κληρονομιά θεμελιώνεται η ενότητα και η δράση της ΔΣΟ, επιδιώκοντας να δώσουμε το δικό μας στίγμα στο ευρωπαϊκό και ευρύτερο γίγνεσθαι.
Αυτή ήταν και η πρόθεση των ιδρυτών του θεσμού μας πριν σχεδόν 30 έτη. Γιατί το 2023 συμπληρώνονται τρεις δεκαετίες από εκείνο το γεγονός, που ήλθε ως φυσιολογική εξέλιξη, μετά την πτώση των σοσιαλιστικών καθεστώτων και την αποκατάσταση της ελευθερίας, της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Αυτό το ορθόδοξο στίγμα προσπαθούμε να ενοφθαλμίσουμε και στις σύγχρονες ευρωπαϊκές αρχές. Οι οποίες, δυστυχώς, φαίνεται ότι απομακρύνονται από τις θεμελιώδεις χριστιανικές αξίες που δημιούργησαν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Όπως συμβαίνει και με την υποβάθμιση της ελληνορωμαϊκής κληρονομιάς, των ανθρωπιστικών σπουδών, της σπουδαίας αρχαίας γραμματείας.
Ενάντια σε αυτή τη τάση η ΔΣΟ επιδιώκει να εμπλουτιστεί το οραματικό πλαίσιο για το μέλλον της Ευρώπης, με τις χριστιανικές παραδόσεις.
Ταυτόχρονα, βεβαίως, όπως κάναμε εξ αρχής, δηλώνουμε τη θλίψη μας για την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, για τον αιματηρό πόλεμο που διεξάγεται εδώ και 10 μήνες, για τους νεκρούς, τους τραυματίες, τα εκατομμύρια των προσφύγων.
Η λύπη μας είναι μεγαλύτερη γιατί ο πόλεμος διεξάγεται μεταξύ δύο ομοδόξων, δύο ορθοδόξων λαών, πνευματικών τέκνων του Βυζαντίου. Ελπίζουμε ότι επιτέλους θα επικρατήσει η φωνή της λογικής, η επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, η παύση των εχθροπραξιών και ο σεβασμός του διεθνούς δικαίου.
Ωστόσο, στο Βουκουρέστι, βρισκόμαστε γιατί θεωρήσαμε ως αδήριτη ανάγκη να παρουσιάσουμε ένα σημαντικό βιβλίο, που εμπεριέχει την παρουσίαση 37 Ναών αφιερωμένους στην Αγία Σοφία.
Ο λόγος της έκδοσης του Τόμου αυτού ήταν η αυθαίρετη και απαράδεκτη απόφαση της τουρκικής ηγεσίας να μετατρέψει την Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη σε ισλαμικό τέμενος.
Όπως όλοι γνωρίζουν, ο περικαλλής αυτός Ναός, οικοδομήθηκε τον 6ο αιώνα, επί αυτοκρατορίας Ιουστινιανού. Αμέσως, αυτό το θαύμα της αρχιτεκτονικής κατέστη σύμβολο της οικουμενικής ορθοδοξίας, σημείο αναφοράς για όλους τους κατοπινούς αιώνες.
Ο Ναός διασώθηκε από τη φθορά του χρόνου, των φυσικών στοιχείων και των ανθρώπινων παρεμβάσεων, μέχρι που τη δεκαετία του 1930, ο ηγέτης τότε της Τουρκικής Δημοκρατίας, Μουσταφά Κεμάλ, αποφάσισε να γίνει μουσείο.
Κι αυτή η απόφαση ωφέλησε τα μάλα στη συντήρησή και στην ανάδειξη στοιχείων του, που είχαν καλυφθεί, όπως οι σπάνιες τοιχογραφίες του.
Δυστυχώς, όμως, το θέρος του 2020, μέσα σε ένα κλίμα θρησκευτικού φανατισμού, εκ μέρους της τουρκικής ηγεσίας, η Αγία Σοφία μετατρέπεται και πάλι σε τζαμί.
Κι αυτό παρά το γεγονός ότι συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο με τα προστατευμένα μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Και παρά τις αντιδράσεις της διεθνούς κοινότητας.
Αντιθέτως, η συμπεριφορά της Τουρκίας ήταν απολύτως απαξιωτική προς κάθε θεσμό, και κυρίως προς την ιστορία και την αξία του μνημείου.
Έκτοτε, τεράστια πλήθη συρρέουν σε αυτόν, χωρίς μέτρα προστασίας, προκαλώντας αποδεδειγμένα, σύμφωνα και με τις καταγγελίες των τουρκικών ΜΜΕ, μεγάλες φθορές.
Αναφέρω ενδεικτικά τις ζημιές στην Αυτοκρατορική Πύλη, κι αυτή του 6ου αιώνος, σε τοίχους του μνημείου και στα μάρμαρα στο εσωτερικό του ναού.
Επιστήμονες και ΜΜΕ της Τουρκίας αναφέρουν ότι αν δεν υπάρξει άμεσα παρέμβαση, με την εισροή καθημερινώς χιλιάδων επισκεπτών, το μνημείο θα έχει καταστραφεί μέχρι το 2050.
Κι εδώ τίθεται το ερώτημα. Μπορούμε να επιτρέψουμε αυτή την εξέλιξη; Μπορούμε να παραμείνουμε αδρανείς σε μια τέτοια απρεπή συμπεριφορά;
Ως ΔΣΟ έχουμε πάρει την απόφασή μας. Και προσπαθούμε να αφυπνίσουμε τη διεθνή κοινή γνώμη. Να συντονίσουμε τις ενέργειές μας.
Θεσμοί, όπως η ΟΥΝΕΣΚΟ, κυβερνήσεις, κοινοβούλια, εκκλησιαστικές αρχές, η ακαδημαϊκή κοινότητα, η κοινωνία των πολιτών έχουμε λόγο σε ό,τι συμβαίνει.
Οφείλουμε να αποδείξουμε ότι στον 21ο αιώνα δεν επιτρέπεται η επιστροφή σε μεσαιωνικές πρακτικές.
Είμαστε βέβαιοι, ότι αυτή η έκκληση βρίσκει στην φιλόξενη Ρουμανία την απήχηση που της αρμόζει.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας και την θερμή υποδοχή και φιλοξενία στο κοινοβούλιο της χώρας σας.

Μπορείτε να παρακολουθήσετε την ομιλία του κ. Χαρακόπουλου στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.youtube.com/watch?v=J2LsG0r-Zmk

Θεσσαλονίκη, 21 Οκτωβρίου 2022

Ομιλία του Γ.Γ. της Δ.Σ.Ο. Μάξιμου Χαρακόπουλου
κατά την παρουσίαση του Τόμου
«ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ: Οι Ναοί της του Θεού Σοφίας ανά τον κόσμο»

Κυρίες και κύριοι,

Αν ήταν σε μια μόνον πόλη που θα έπρεπε να παρουσιάσουμε τον τόμο για τις Αγίες Σοφίες, και εφόσον αυτό δεν είναι δυνατόν να γίνει στην Κωνσταντινούπολη, στην πρώην Βασιλεύουσα, τότε αυτή αυτοδικαίως θα ήταν η Θεσσαλονίκη, η αιώνια συμβασιλεύουσα.
Η πόλη με το πλέον βυζαντινό πνεύμα στον σύγχρονο κόσμο, όπως αποδεικνύουν όχι μόνον τα περίλαμπρα μνημεία της από τις ένδοξες εκείνες ημέρες της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, αλλά και η πνευματική της ζωή, το έργο των σύγχρονων συγγραφέων και ποιητών της, η αδιάλειπτη σχέση της με το Περιβόλι της Παναγίας, όπως και η ασίγαστη αίγλη της σε όλη την ορθόδοξη βαλκανική και ευρύτερη ενδοχώρα.
Η πόλη με το όνομα της αδελφής του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η πρωτεύουσα της Μακεδονίας, το σταυροδρόμι όλων των μεγάλων εμπορικών δρόμων, από το Αιγαίο στον Δούναβη και από την Πόλη στην Αδριατική.
Εδώ, που βρήκε γόνιμο έδαφος και ρίζωσε ο λόγος του ευαγγελίου, ήδη από τα χρόνια του Αποστόλου Παύλου.
Εδώ, που μαρτύρησε ο στρατηλάτης και πολιούχος έκτοτε της Θεσσαλονίκης, Άγιος Δημήτριος, λίγο πριν ο Χριστιανισμός καθιερωθεί ως επίσημη θρησκεία της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Κι εδώ που θα ανθίσει η εκκλησιαστική αρχιτεκτονική, με χαρακτηριστικά παραδείγματα εκτός από την Βασιλική του Αγίου Δημητρίου, τη βασιλική της Παναγίας της Αχειροποιήτου, και ήδη από τα μέσα του 7ου αιώνα, του περίλαμπρου Ναού της Αγίας Σοφίας, ο οποίος συμπεριλαμβάνεται στον παρουσιαζόμενο ενώπιόν σας τόμο.
Για την Αγία Σοφία της Θεσσαλονίκης θα μας μιλήσει εκτενώς η αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης, δρ Στέλλα Βασιλειάδου, την οποία και ευχαριστούμε θερμά.
Παρουσιάζουμε απόψε την καμπάνια της ΔΣΟ για την Αγία Σοφία στην πόλη που αποτέλεσε το κέντρο της μεταλαμπάδευσης της Ορθοδοξίας και του ελληνικού πολιτισμού στον σλαβικό κόσμο,
με αφετηρία το απαράμιλλο έργο των δύο Ελλήνων Θεσσαλονικέων αδερφών Κύριλλου και Μεθόδιου, που σφράγισε ανεξίτηλα την μελλοντική ευρωπαϊκή ιστορία.
Στην Θεσσαλονίκη που διατηρεί εξ αρχής αδιάρρηκτους δεσμούς με τον Άθω, από την ίδρυση της μοναστικής Πολιτείας.
Την πόλη που υπηρέτησε ως Αρχιεπίσκοπος ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς και άνθισε το μεγάλο κίνημα των ησυχαστών.
Αυτή η πολυύμνητος Θεσσαλονίκη, που θα διατηρεί πάντα ορθόδοξη και ελληνική την ταυτότητά της, ακόμη και μετά την κατάκτησή της από τους Τούρκους, και έμελλε να απελευθερωθεί τέτοιες περίπου ημέρες πριν από 110 χρόνια, το ένδοξο 1912.
Και είναι αυτή η πόλη, η προσφυγομάνα Θεσσαλονίκη, που αγκάλιασε τους χιλιάδες πρόσφυγες της Μικράς Ασίας και κυρίως του Ευξείνου Πόντου, που κατέφυγαν εδώ, κυνηγημένοι από την τουρκική αγριότητα.
Και ρίζωσαν, και πρόκοψαν και συνέβαλαν στην μεταμόρφωση της Θεσσαλονίκης σε αυτή την σύγχρονη πολιτεία. Αλλά και που μέσα τους κρατούν άσβεστη την μνήμη των πατρίδων τους και των εκκλησιών τους.
Για μια από αυτές τις εκκλησίες, την Αγία Σοφία της Τραπεζούντος, τον εντυπωσιακό ναό όπου γινόταν η στέψη των Μεγαλοκομνηνών ως αυτοκρατόρων -μια και δεν είναι εφικτό να παρουσιάσουμε τον τόμο στην Τραπεζούντα- θα έχουμε την χαρά να ακούσουμε τον δρα Θεοδόση Κυριακίδη, τον οποίο και ευχαριστώ θερμά.
Να λοιπόν, γιατί ως Διακοινοβουλευτική Συνέλευση Ορθοδοξίας, αποφασίσαμε να παρουσιάσουμε εδώ τον Τόμο «ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ: Οι Ναοί της του Θεού Σοφίας ανά τον κόσμο».
Και δεν είναι τυχαίο ότι αυτός ο θεσμός, που έχω την τιμή να ηγούμαι, και συμπεριλαμβάνει εκπροσώπους από 25 κοινοβούλια, ιδρύθηκε εδώ πλησίον, στην Ορμύλια της Χαλκιδικής.
Όταν λίγο μετά την πτώση των σοσιαλιστικών καθεστώτων κάποιοι διορατικοί πολιτικοί, όπως ο συμπολίτης σας Στέλιος Παπαθεμελής, είδαν την ανάγκη συντονισμού των Ορθοδόξων.
Είδαν την επιταγή των καιρών, να αρθρώσουμε έναν δικό μας λόγο, με τις δικές μας αξίες, σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία.
Και αυτό το προσπαθήσαμε και αυτό το επιχειρούμε και σήμερα, σε έναν περιβάλλον, δυστυχώς, αντίξοο. Διότι, μετά τις αναταράξεις μεταξύ των ορθοδόξων Εκκλησιών, προέκυψε και ο πόλεμος στην Ουκρανία, λόγω της ρωσικής εισβολής.
Εμείς, ωστόσο, ως εκπρόσωποι κοινοβουλίων συνεχίζουμε το έργο μας, πάντοτε με γνώμονα την υπηρέτηση της ειρήνης, της καταλλαγής και της ενότητας.
Και, όπως κάναμε από την πρώτη στιγμή της έκρηξης του πολέμου, και από αυτό το βήμα καλούμε σε κατάπαυση του πυρός και σε προσέλευση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για μια συμφωνία με βάση το διεθνές δίκαιο.

Κυρίες και κύριοι,
η πρωτοβουλία μας για την έκδοση του Τόμου, που περιλαμβάνει την παρουσίαση 37 Ναών αφιερωμένων στην Αγία Σοφία, και βρίσκονται από την Σκωτία μέχρι την μακρινή Κίνα, πυροδοτήθηκε από την ανάγκη αντίδρασης απέναντι σε μια βαρβαρότητα της τουρκικής ηγεσίας.
Την απόφαση του 2020 για τη μετατροπή της Αγιάς Σοφιάς, αυτού του διαχρονικού συμβόλου της Οικουμενικής Ορθοδοξίας, του μεγαλουργήματος του Ιουστινιανού, σε τζαμί -παρά το ότι ο Ναός ανήκει στα προστατευόμενα μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.
Και παρά τις όποιες φωνές διαμαρτυρίας. Οι οποίες, ωστόσο, ήταν λιγότερες και πιο αδύναμες από ότι θα έπρεπε για την περίσταση.
Μπορούσαμε εμείς να αδιαφορήσουμε για αυτήν την αναίδεια απέναντι στην ιστορία; Να δεχθούμε μια ακόμη αυθαιρεσία; Σε καμία περίπτωση.
Γιατί γνωρίζουμε ότι ο θύτης χωρίς τιμωρία εξαχρειώνεται. Γι’ αυτό και καταλήξαμε σε ένα πρόγραμμα δράσεων, με αιχμή του δόρατος τον παρόντα Τόμο. Επιστημονικά άρτιο, με υψηλή αισθητική. Που έχει ήδη μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και θα παρουσιαστεί σε πολλές πόλεις και χώρες.
Και ήδη, παρά την πανδημία και τα προβλήματα του πολέμου, τον παρουσιάσαμε, μεταξύ άλλων πόλεων, στη Βενετία, στο πλαίσιο του 24ου Διεθνούς Συνεδρίου Βυζαντινών Σπουδών, στο οποίο συμμετείχαν άνω των 2.500 βυζαντινολόγων, όπως και στην Καρλσρούη, στο πλαίσιο της 11ης Συνέλευσης του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών.
Τον Τόμο τον παραδώσαμε, επίσης, ιδιοχείρως στον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, αλλά και στον προκαθήμενο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας πάπα Φραγκίσκο.
Παράλληλα, ο Τόμος έχει μεταφραστεί σε 12 γλώσσες: Αγγλικά, Αραβικά, Αρμενικά, Βουλγαρικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ελληνικά, Ιταλικά, Ουκρανικά, Ρουμανικά, Ρωσικά και Σερβικά. Και συνεχίζουμε.
Τις επόμενες ημέρες θα έχουμε συνάντηση με την γραμματεία της UNESCO, στην έδρα της, το Παρίσι, όπου θα θέσουμε υπόψη της τις μεγάλες καταστροφές που έχουν καταγραφεί και δημοσιευθεί από τουρκικά μέσα ενημέρωσης, στα δύο αυτά χρόνια από την μετατροπή του ναού σε τζαμί.
Ελπίζουμε ότι κάποια στιγμή θα υπάρξει η απαιτούμενη αφύπνιση και αναμενόμενη αντίδραση.
Ελπίζουμε ότι κάποια στιγμή η ισχύς του δικαίου θα επιβληθεί στο δίκαιο της ισχύος.
Ελπίζουμε ότι σύντομα το φως της ιστορικής αλήθειας θα νικήσει το σκότος του ψεύδους και της αλαζονείας.

Αθήνα, 17 Οκτωβρίου 2022

Εισηγητική παρέμβαση
του προέδρου της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Παρακολούθησης των Αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ),
βουλευτή Λαρίσης της Νέας Δημοκρατίας,
κ. Μάξιμου Χαρακόπουλου,
κατά την έναρξη της συζήτησης με θέμα ημερήσιας διάταξης:
«Ενημέρωση των μελών της Επιτροπής από τον Γενικό Γραμματέα Αντεγκληματικής Πολιτικής του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη,
κ. Κωνσταντίνο Παπαθανασίου,
για την αναμόρφωση του Σωφρονιστικού Κώδικα».

«Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, καλή σας μέρα.

Αρχίζει η συνεδρίαση της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Παρακολούθησης των Αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Στη σημερινή μας συνεδρίαση έχουμε τη χαρά να είναι μαζί μας ο Γενικός Γραμματέας Αντεγκληματικής Πολιτικής του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, ο κ. Κωνσταντίνος Παπαθανασίου, ο οποίος θα μας ενημερώσει σχετικά με το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη για την αναμόρφωση και τον εκσυγχρονισμό του Σωφρονιστικού Κώδικα.

Ασφαλώς, η Επιτροπή μας δεν έχει νομοθετική δυνατότητα. Έχει, όμως, τη δυνατότητα ενδελεχούς συζήτησης προβλημάτων που άπτονται της συμμόρφωσης της χώρας με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, καθώς και τη διατύπωση εποικοδομητικών προτάσεων που νομίζουμε ότι θα μπορούσαν να ληφθούν σοβαρά υπόψη ενόψει της συζήτησης στην αρμόδια Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, η πρώτη συνεδρίαση της οποίας θα πραγματοποιηθεί αύριο, για την επεξεργασία του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη.

Κύριε Γενικέ,
η Επιτροπή μας, όπως θα ξέρετε, εργάστηκε συστηματικά το προηγούμενο διάστημα για την αντιμετώπιση των παθογενειών που οδηγούν τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και σε συνεργασία με τον πρώην Πρόεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, τον κ. Ιωάννη Χαλκιά, καταλήξαμε σε μία σπάνια για τα πολιτικά χρονικά διακομματική πρόταση νόμου, που πιστεύω ότι προάγει την κοινοβουλευτική διαδικασία και την ίδια τη δημοκρατία. Γι’ αυτό, θέλω να ευχαριστήσω τους βουλευτές όλων των πτερύγων που μετέχουν στην Επιτροπή μας για την ουσιαστική συμβολή τους και το πνεύμα συνεννόησης που επέδειξαν κατά την διαμόρφωση της διακομματικής πρότασης νόμου.

Από τότε, βεβαίως, κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι και η κυβέρνηση επέλεξε να ενσωματώσει πολλές από αυτές τις προτάσεις, που διατυπώθηκαν στην πρόταση νόμου, σε επιμέρους νομοσχέδια με διατάξεις, όπως έγινε το προηγούμενο διάστημα με νομοθέτημα του Υπουργείου Δικαιοσύνης.

Το μείζον, όμως, θέμα, που αναδείξαμε όλο το προηγούμενο διάστημα, είναι το λεγόμενο ένδικο βοήθημα, το ένδικο μέσο, δηλαδή η δυνατότητα προσφυγής του κρατουμένου για τις συνθήκες κράτησης, που αποτελεί και τον βασικό λόγο προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και καταδίκης από αυτό. Δυστυχώς, εξαιτίας της μη θεσμοθέτησης του ένδικου μέσου η χώρα μας σερνόταν διαρκώς στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεχόμενη πολλαπλές καταδίκες. Όπως μας ενημέρωσε και ο Έλληνας δικαστής, ο κ. Κτιστάκης, όταν είχε την καλοσύνη να έρθει στην Επιτροπή μας για να μας παρουσιάσει την κατάσταση που υπάρχει για τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, περίπου το 80% των υποθέσεων για τις οποίες η χώρα παραπέμπεται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και καταδικάζεται, αφορά την απουσία του λεγόμενου ένδικου μέσου.

Αναμφίβολα, κ. Γενικέ, η συμπερίληψη της Ελλάδας στην πρώτη δεκάδα των χωρών που προσφεύγουν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και υφίστανται καταδίκες από αυτό αδικεί την εικόνα της χώρας, αδικεί το δικαιικό της σύστημα, τον σεβασμό που επιδεικνύει στα ανθρώπινα δικαιώματα, στις βασικές ελευθερίες του ανθρώπου, αδικεί την ευρωπαϊκή ταυτότητα και εν γένει τον πολιτισμό της. Δεν περιποιεί τιμή στην πατρίδα μας, το γεγονός ότι φιγουράρει ανάμεσα στις δέκα χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης που έχουν προσφυγές και καταδίκες, οι περισσότερες εκ των οποίων δεν είναι καν μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι οποίες αποδεδειγμένα, συστηματικά και κραυγαλέα, παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Βεβαίως, όπως μας είχε αναφέρει ο Υφυπουργός Δικαιοσύνης, ο κ. Κώτσηρας, όταν κλήθηκε στην Επιτροπή μας, στο τέλος του 2021, ο συνολικός αριθμός ανεκτέλεστων αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για την Ελλάδα έχει πέσει σε ιστορικό χαμηλό. Ωστόσο, είμαστε ακόμη μακριά από μία ιδανική κατάσταση. Πιστεύω, λοιπόν, ότι κι εμείς ως Επιτροπή συμβάλλαμε ώστε, σήμερα, να συμπεριλαμβάνονται διατάξεις με τις πρόνοιες που επισημάναμε το προηγούμενο διάστημα στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη και ιδιαίτερα, στα άρθρα 7 και κυρίως 8, για την προσφυγή κρατουμένων, για τις συνθήκες κράτησης και τη δίκαιη ικανοποίηση τους.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
ο βασικός στόχος μιας μεταρρυθμιστικής πολιτικής στο Σωφρονιστικό Σύστημα, σε ό,τι αφορά τουλάχιστον τις συνθήκες κράτησης, είναι η εξασφάλιση ενός περιβάλλοντος ανθρώπινης διαβίωσης των κρατουμένων. Σκοπός μιας ευνομούμενης πολιτείας δεν είναι η εξόντωση του κρατουμένου, του φυλακισμένου, αλλά ο σωφρονισμός του και αυτό δεν μπορεί να συμβεί, αν δεν ευοδωθούν οι ανάλογες συνθήκες στα Σωφρονιστικά Καταστήματα.

Με αυτές τις εισαγωγικές σκέψεις, θα ήθελα και πάλι να καλωσορίσω τον Γενικό Γραμματέα Αντεγκληματικής Πολιτικής και να του δώσω τον λόγο για να μας κάνει τη σχετική ενημέρωση. Βεβαίως, στη συνέχεια, θα υπάρχει η δυνατότητα να ακουστούν απόψεις, θέσεις, παρατηρήσεις των μελών της Επιτροπής μας. Κύριε Γενικέ, και πάλι καλωσορίσατε. Ο λόγος σε εσάς».

Δεύτερη παρέμβαση Μάξιου Χαρακόπουλου
«Σας ευχαριστούμε κι εμείς, κ. Γενικέ, κ. Παπαθανασίου. Ευελπιστούμε, όλοι, ότι η νέα νομοθετική παρέμβαση θα αμβλύνει το πρόβλημα, που περιγράψαμε νωρίτερα με την εικόνα της χώρας να πρωταγωνιστεί σε προσφυγές και καταδίκες στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Αλλά από την τοποθέτησή σας έγινε αντιληπτό αυτό που όλοι γνωρίζουμε, ότι ένα ζήτημα είναι η θεσμοθέτηση του ένδικου βοηθήματος, το ουσιαστικότερο, όμως, είναι η θεραπεία των αιτίων που οδηγούν σε προσφυγές κρατουμένων για τις συνθήκες κράτησης.

Όπως είπατε κι εσείς, η χώρα έχει υπερπληθυσμό κρατουμένων. Στα Σωφρονιστικά Καταστήματα οι υποδομές που έχουμε δεν επαρκούν, για να καλύψουν αυτόν τον υπερπληθυσμό κρατουμένων. Διορθώστε με αν κάνω λάθος, πλέον των μισών είναι αλλοδαποί, γεγονός που έχει να κάνει με τις γεωπολιτικές καταστάσεις των τελευταίων δεκαετιών και την έλευση πολλών ανθρώπων που επιδιώκουν, να έχουν μια καλύτερη ευκαιρία ζωής στην Ελλάδα ή την Ευρώπη γενικότερα. Αλλά υπάρχει ένα σημαντικό τμήμα παραβατικής συμπεριφοράς και γι’ αυτό βλέπουμε ότι πλέον των μισών κρατουμένων στα Σωφρονιστικά Καταστήματα είναι αλλοδαποί.

Μάλιστα όπως είπατε, κι αυτό είναι επίσης ένας σημαντικός δείκτης, άνω του 20% των κρατουμένων είναι λαθροκινητές μεταναστών και αυτό έχει μια ιδιαίτερη αξία να το επισημάνουμε. Άρα, λοιπόν, το βασικό στο οποίο θα πρέπει να επενδύσουμε το επόμενο διάστημα είναι: είτε η δημιουργία νέων Σωφρονιστικών Καταστημάτων με σύγχρονες υποδομές, προκειμένου να είναι αξιοπρεπής η περίοδος σωφρονισμού των κρατουμένων -και είναι θετικό ότι η κυβέρνηση εξήγγειλε και βαίνει προς υλοποίηση η κατάργηση των φυλακών Κορυδαλλού και η μετεγκατάστασή τους σε νέο Σωφρονιστικό Κατάστημα-, είτε η αποσυμφόρηση των ήδη υπερφορτωμένων σωφρονιστικών καταστημάτων με ότι, όμως, αυτό μπορεί να συνεπάγεται. Γιατί κατά καιρούς βλέπουμε πρωτοβουλίες νομοθετικές για την αποσυμφόρηση και βλέπουμε μετά να επανακάμπτουν άνθρωποι οι οποίοι αποφυλακίστηκαν, να υποτροπιάζουν και να ξαναοδηγούνται στις φυλακές.

Το μείζον, λοιπόν, κατά την ταπεινή μου γνώμη είναι να δούμε πώς θεραπεύουμε τα αίτια που οδηγούν στις προσφυγές είτε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο σήμερα, είτε με χρήση του ένδικου μέσου σε ελληνικά δικαστήρια με τη νομοθετική παρέμβαση την οποία συζητούμε αυτές τις ημέρες, στην Επιτροπή μας σήμερα και αύριο στην αρμόδια Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης».